Blog, Γνώμες & Απόψεις

Επικοινώνησε το με τον τρόπο που θα το καταλάβουν οι μαθητές

Είμαι σίγουρη πώς πολλές φορές έχετε αναρωτηθεί πως είναι δυνατόν η γνώση ως μια διαδικασία μάθησης να μετατρέπεται από ένα χρήσιμο εργαλείο για την εξέλιξη του μαθητή σε μια επίπονη και ανιαρή διαδικασία για τον ίδιο. Γονείς και εκπαιδευτικοί έρχονται συχνά αντιμέτωποι με την άρνηση των παιδιών να μάθουν κάτι, ή με την δυσκολία τους να το κατανοήσουν και να το αφομοιώσουν ως κάτι που θα τους φανεί χρήσιμο, όχι μόνο για τον βαθμό επίδοσης τους στο σχολείο, αλλά και για την ίδια τους τη ζωή. Ο Πλάτων έλεγε, ότι η γνώση που αποκτάται με καταναγκασμό δεν συγκρατείται στη μνήμη, και φυσικά αυτό είναι μια μεγάλη αλήθεια που την βιώνουν πρωτίστως οι μαθητές και δευτερευόντως οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς, ως παρατηρητές και συνοδοιπόροι στην προσπάθεια αυτή του μαθητή.

Με αφορμή την παραπάνω διαπίστωση αυτό που πρέπει να μας προβληματίζει είναι ότι οι άνθρωποι δεν χαρακτηρίζονται από την συμπεριφορά τους μια δεδομένη στιγμή της ζωής τους, αλλά από όλα εκείνα που έχουν δομήσει την μοναδική τους προσωπικότητα. Για παράδειγμα οι εικόνες που έχουμε για τον κόσμο έξω από εμάς προσδιορίζονται από τη διαδικασία του φιλτραρίσματος, μια διαδικασία που επηρεάζεται από τις αξίες και τις πεποιθήσεις μας, τις εμπειρίες και τις αποφάσεις μας. Έτσι, και οι μαθητές αντιδρούν στα ερεθίσματα που δέχονται ανάλογα με το πώς αυτά τους προσφέρονται από γονείς και εκπαιδευτικούς. Οι μαθητές με τη σειρά τους ως αποδέκτες τα φιλτράρουν, τα επεξεργάζονται και κρατούν εκείνα που τους ενδιαφέρουν, ενώ διαγράφουν πολλά άλλα βάσει των πεποιθήσεων και αξιών που έχουν ήδη ασυνείδητα προσλάβει από τα πρώτα χρόνια της ζωής τους. Αυτή η διαδικασία της διαγραφής και του φιλτραρίσματος καθορίζει και την στρατηγική που ακολουθεί ένα παιδί για να μάθει άλλοτε με τα επιθυμητά για την πρόοδο του αποτελέσματα και άλλοτε όχι.

Αυτό που είναι σημαντικό να καταλάβουμε και να μάθουμε πρωτίστως, είναι να παρατηρήσουμε τις πληροφορίες που μας δίνει ο μαθητής , οι οποίες είναι χρήσιμες για να τις αξιοποιήσουμε και να προωθήσουμε την επικοινωνία μας και την διαδικασία της διδασκαλίας ως μια συναρπαστική εμπειρία γι αυτόν. Το 1983 ο Howard Gardner ανέπτυξε τη θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης που τοποθετεί τα μαθησιακά στυλ σε τρεις βασικές κατηγορίες: την οπτική μάθηση κατά την οποία ο μαθητής ανταποκρίνεται καλύτερα στα οπτικά ερεθίσματα όπως βίντεο, διαγράμματα, slights, την ακουστική μάθηση κατά την οποία ο μαθητής μαθαίνει μέσα από την αφήγηση και γενικότερα από οτιδήποτε ακούγεται καλά στο αυτί του, και την κιναισθητική μάθηση κατά την οποία ο μαθητής μαθαίνει καλύτερα αν εκτελεί μια ενέργεια, όπως μέσα από τα πειράματα, το θεατρικό παιχνίδι κλπ. Η παραπάνω διάκριση, βέβαια δεν είναι απόλυτη, αφού ένας μαθητής μπορεί να χρησιμοποιεί δυο ή και τρία συστήματα αναπαράστασης για να μάθει.

Τα συστήματα αναπαράστασης (representational systems) που αντιστοιχούν στις κύριες μορφές μάθησης, είναι ο τρόπος με τον οποίο κάποιος, εν προκειμένω ο μαθητής προσλαμβάνει, οργανώνει, κωδικοποιεί και αποθηκεύει μέσα του τις πληροφορίες και τις μετουσιώνει σε εμπειρίες μέσω των πέντε αισθήσεων ( όραση, ακοή, αίσθηση, γεύση, οσμή). Αυτό σημαίνει πως οι παιδαγωγοί και οι γονείς έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν σαφέστερες τεχνικές επικοινωνίας, οι οποίες διασφαλίζουν ότι κάθε τύπος μαθητή έχει την καλύτερη δυνατή ευκαιρία για να μαθαίνει. Εξίσου ενδιαφέρον για μας τους μεγαλύτερους είναι να αντιληφθούμε τα κατηγορήματα, δηλαδή τις λέξεις που χρησιμοποιεί ένας μαθητής, αφού οι λέξεις αντανακλούν τον τρόπο που σκέφτεται, άρα και τα συστήματα αναπαράστασης που χρησιμοποιεί.

Μια πρώτη προσέγγιση των συστημάτων αναπαράστασης των μαθητών μας μπορούμε να την έχουμε μέσα από ερωτήσεις κατανόησης ενός κειμένου. Κάποιος μαθητής θα μας πει ότι αυτό που είδε στο κείμενο ήταν η ιστορία ενός ανθρώπου που κατάφερε να ξεπεράσει τις δυσκολίες, ένας άλλος μαθητής, ίσως εστιάσει στο γέλιο και την ανάσα ανακούφισης του ήρωα που τα κατάφερε και ένας τρίτος μπορεί να πει ότι ένιωσε συγκινημένος από την επιμονή και τη τόλμη του ήρωα. Και οι τρεις μαθητές διάβασαν την ίδια ιστορία αλλά ό κάθε ένας από αυτούς εκφράστηκε με διαφορετικό τρόπο, ο ένας σκεφτόταν με εικόνες, ο άλλος με ήχους και ο τρίτος με αισθήματα.

Από τα παραπάνω μπορούμε να καταλάβουμε εύκολα ότι η διαδικασία της μάθησης προϋποθέτει από την πλευρά του εκπαιδευτικού και του γονιού ευελιξία και χρήση όλων των κατηγορημάτων αναπαράστασης για να έχει ένα υψηλό εκπαιδευτικό αποτέλεσμα. Αυτό που έχει σημασία δεν είναι το τι λέμε αλλά πως το λέμε στον μαθητή, με ποιον τρόπο δηλαδή θα του μεταδώσουμε την γνώση ώστε να είναι εύληπτη και κατανοητή, πολύ περισσότερο αυτή η γνώση να γίνει κτήμα του.

Σαλαβούρα Κατερίνα
φιλόλογος, nlp master practitioner