«πέτρα, ψαλίδι, χαρτί»

«The subliminal aspects of everything that happens to us may seem to play very little part in our daily lives. But they are the almost invisible roots of our conscious thoughts.» ~ Carl Jung

Η περίοδος των Χριστουγέννων αποτελεί παραδοσιακά μια οικογενειακή γιορτή. Έτσι και εγώ βρέθηκα σε διάφορα τραπεζώματα με γονείς, θείες, θείους, αδέρφια, ξαδέρφια, ανίψια, γιαγιάδες, παππούδες από όπου δεν έλειπαν και τα παιχνίδια της παιδικής μας ηλικίας που περνάνε από γενιά σε γενιά, όπως το γνωστό σε όλους μας: «Πέτρα, ψαλίδι, χαρτί» – στο οποίο συμμετείχα κι εγώ.

Και ενώ όλα έβαιναν καλώς και όλοι διασκέδαζαν, σιγά-σιγά συνειδητοποιήσαμε ότι κέρδιζα εύκολα – σε μεγαλύτερο ποσοστό από ότι άλλοι. Για όσους έχουν παίξει το συγκεκριμένο παιχνίδι, θα γνωρίζουν (ως ενήλικες πλέον) ότι η νίκη είναι πολύ περισσότερο θέμα τύχης, παρά καμιάς συγκεκριμένης σκέψης ή στρατηγικής. Ή μήπως δεν είναι έτσι;

Παρατήρησα δε ότι κέρδιζα πάντα εάν έπαιζα με ανθρώπους με τους οποίους είτε είχα ξαναπαίξει πολλές φορές στο παρελθόν (π.χ. τον αδερφό μου), ή με τους οποίους ξανά-έπαιζα μετά από λίγη ώρα επειδή θέλανε ρεβάνς, ή εάν τύχαινε να παρατηρώ ένα ζευγάρι , καθώς περίμενα να πάρω θέση και να παίξω με τον νικητή. Τι συνέβαινε λοιπόν; Και για ποιό λόγο δεν μπορούσα να το εξηγήσω στην ανιψιά μου η οποία ήθελε να μάθει κι αυτή να κερδίζει;

Η εξήγηση που μπορώ να δώσω είναι ότι καθώς η στρατηγική μου ήταν να μην προ-αποφασίζω τι θα κάνω μέχρι την ύστατη στιγμή, αυτό μου επέτρεπε να «διαβάζω» σημάδια για το τι θα κάνει ο αντίπαλός μου. Αυτό όμως δεν αποτελούσε μια συνειδητή σκέψη, καθώς τα οποιαδήποτε σημάδια ήταν κάτω από την συνειδητή μου αντίληψη. Με λίγα λόγια η απόφασή μου για «πέτρα», «ψαλίδι» ή «χαρτί» ήταν υποσυνείδητη.

To 1884 ο Αμερικάνος φιλόσοφος και επιστήμονας Charles Sanders Pierce μαζί με τον μαθητή του Joseph Jastrow, στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins, δημοσίευσαν ένα άρθρο με τίτλο «On Small Difference in Sensation». Εκεί περιέγραφαν ένα πείραμά τους όπου τοποθετούσαν σε εθελοντές μικρά βαρίδια σε ένα σημείο του δέρματος τους και τους ζητούσαν να αποφασίσουν ποιο ήταν το βαρύτερο.

Ωστόσο οι διαφορές μεταξύ των βαριδίων ήταν τόσο ελάχιστες που ήταν κάτω από το όριο που μπορεί να αντιληφθεί συνειδητά ο άνθρωπος (σύμφωνα με μετρήσεις του φυσιολόγου E. H. Weber, το 1834). Άρα ουσιαστικά ζητούσαν από τους εθελοντές να μαντέψουν. Το αναπάντεχο αποτέλεσμα του πειράματος ήταν ότι οι εθελοντές μάντεψαν σωστά πάνω από 60% – ποσοστό που υπερβαίνει το ποσοστό «τυχαίας επιλογής» , παρά το γεγονός ότι οι εθελοντές δεν είχαν συνειδητή πρόσβαση στην πληροφορία που θα τους επέτρεπε να φτάσουν σε κάποιο συμπέρασμα. Αυτό ήταν το πρώτο πείραμα που απέδειξε ότι το υποσυνείδητό μας κατέχει πληροφορίες στις οποίες δεν έχει πρόσβαση το συνειδητό μας.

Το συνειδητό μας έχει περιορισμένες δυνατότητες επεξεργασίας, σε σχέση με το ασυνείδητο. Το συνειδητό κυριαρχείται από τη λογική της φυσικής γλώσσας. Σύμφωνα μάλιστα με τον Τζορτζ Μίλερ – έναν από τους ιδρυτές της γνωστικής ψυχολογίας – η μικρής διάρκειας, δηλαδή η συνειδητή, μνήμη είναι ικανή να συγκρατήσει έως επτά πληροφορίες ανά πάσα στιγμή.

Από την άλλη, το υποσυνείδητό μας αποτελεί όλα τα υπόλοιπα συστήματα του οργανισμού μας, που δεν μας είναι συνειδητά την κάθε δεδομένη στιγμή. Το υποσυνείδητο έχει εκπληκτικές δυνατότητες επεξεργασίας σε σύγκριση με το συνειδητό μυαλό, καθώς μπορεί και απορροφά εκατομμύρια πληροφορίες μέσω του αισθήσεών μας και του νευρικού συστήματος ανά δευτερόλεπτο και ελέγχει όλες τις λειτουργίες του σώματός μας και αλληλοεπιδρά με το περιβάλλον μας, χωρίς να το σκεφτούμε.

Το συνειδητό μας συγκεντρώνεται σε ένα πολύ μικρό φάσμα των όσων συμβαίνουν στη ζωή μας σε μια δεδομένη στιγμή. Ενώ μπορεί να δίνει εντολή για την εκκίνηση μιας δραστηριότητας, συνήθως δεν εμπλέκεται στα περισσότερα από τα βήματα που είναι απαραίτητα προκειμένου να εκτελεστεί αυτή η δραστηριότητα. Για παράδειγμα, στο παιχνίδι «Πέτρα, ψαλίδι, χαρτί», είχα συνειδητά αποφασίσει ότι το χέρι μου θα σχημάτιζε είτε «πέτρα», είτε «ψαλίδι», είτε «χαρτί» στα πλαίσια των κανόνων του παιχνιδιού, αλλά την απόφαση της επιλογής την είχα αφήσει στο υποσυνείδητό μου. Καθώς η δυνατότητα επεξεργασίας του υποσυνείδητου είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από το συνειδητό, η επιλογή ήταν σωστή σε ποσοστό μεγαλύτερο από αυτό ενός τυχαίου συμβάντος.

Στο υποσυνείδητό μας βρίσκονται επίσης και τα συστατικά παρελθοντικών μας εμπειριών, καθώς και ότι έχουμε μάθει, αλλά και οι αξίες μας. Εάν σας ζητούσα να ανακαλέσετε το πρώτο σας φιλί, μια σειρά αναπαραστάσεων που είναι αποθηκευμένες στο υποσυνείδητό σας, θα ανασυρθούν και θα γίνουν μέρος της συνειδητής σας προσοχής. Επίσης όταν μαθαίνουμε κάτι νέο, λέμε ότι το κατέχουμε πια όταν αυτό γίνει ένα «πρόγραμμα» στο υποσυνείδητό μας και δημιουργηθούν καινούργιες νευρικές ενώσεις, ή αλλιώς συνάψεις. Σαν να φορτώναμε ένα νέο λογισμικό στον υπολογιστή.

Με τον ίδιο τρόπο, δηλαδή με την δημιουργία νέων νευρικών οδών και συνάψεων, δημιουργούνται και οι πεποιθήσεις μας και οι φοβίες μας. Ακόμα και αν κάποιος φοβικός αντιλαμβάνεται λογικά ότι π.χ. το ποντικάκι δεν μπορεί να τον βλάψει, δεν μπορεί να παρακάμψει την ασυνείδητη αντίδραση του φόβου με τη συνειδητή βούληση. Γι αυτό και καμιά φορά λέμε ότι αυτό που θέλουμε συνειδητά δεν ευθυγραμμίζεται με αυτό που κάνουμε τελικά, υποσυνείδητα.

Με τις τεχνικές όμως του NLP, και ιδιαίτερα με τις τεχνικές του New Code που ανέπτυξε μετέπειτα ο John Grinder, μαθαίνουμε να ευθυγραμμίζουμε τη συνειδητή μας βούληση με τα υποσυνείδητα “προγράμματα” που τρέχουν στο παρασκήνιο του μυαλού μας. Μαθαίνουμε πώς να αλλάζουμε συμπεριφορές και αντιδράσεις μας που μπορεί να μας φαίνονται ότι δεν έχουν καμία λογική για εμάς και μας βλάπτουν. Το υποσυνείδητό μας έχει τεράστια δυνατότητα για αλλαγή και είναι επίσης σε θέση να μάθει νέες θετικές αντιδράσεις εύκολα και γρήγορα.
To New Code NLP δίνει έμφαση στην σχέση συνειδητού και υποσυνείδητου, καθώς και πώς μας επιτρέπει αυτή η σχέση να συσχετιζόμαστε με άλλους και με το περιβάλλον μας. Οι τεχνικές New Code μας επιτρέπουν να αποκτήσουμε μια εναρμονισμένη επικοινωνία μεταξύ συνειδητού και υποσυνείδητου, περιλαμβάνοντας άμεσα το υποσυνείδητο στις αποφάσεις αλλαγής συμπεριφορών μας που δεν μας είναι πλέον χρήσιμες.

Συγκεκριμένα μέσω ειδικά σχεδιασμένων παιχνιδιών, διδάσκεται το μυαλό μας και το σώμα μας να υιοθετεί μια κατάσταση «υψηλής απόδοσης» όπου το υποσυνείδητό μας –χωρίς την παρεμβολή του συνειδητού – έχει την ικανότητα να παρουσιάσει την καλύτερη δυνατή συμπεριφορά στο συγκεκριμένο πρόβλημα, ζήτημα ή πλαίσιο. Με αυτόν τον τρόπο μάς επιτρέπει να αλλάξουμε μια ανεπιθύμητη συμπεριφορά ή να απογειώσουμε μια επιθυμητή συμπεριφορά.

Μυρτώ Ραφτοπούλου

Εάν ενδιαφέρεστε και για περισσότερες πληροφορίες, ίσως και για να πιστοποιηθείτε ως New Code NLP Practitioners, ή ακόμα και για να πληροφορηθείτε για το NLP και όλα τα προγράμματά μας, επικοινωνήστε μαζί μας στο 210 6233450 ή/και επισκεφτείτε την ιστοσελίδα της www.nlpgreece.gr ή/και στείλτε μας ένα e-mail στο [email protected]