Επιτυγχάνοντας τους Στόχους μας με τον Νευρογλωσσικό Προγραμματισμό

Η στοχοθεσία είναι μια κοινή πρακτική, αλλά πολλοί από εμάς δυσκολευόμαστε να επιτύχουμε τους στόχους που θέτουμε. Δεν είναι ασυνήθιστο να ξεκινάμε με μεγάλο ενθουσιασμό, μόνο και μόνο για να χάσουμε,  στη συνέχεια, το πάθος μας και να μην πραγματοποιούμε τις φιλοδοξίες μας. 

Διάφοροι παράγοντες συμβάλλουν σε αυτό το φαινόμενο, όπως ψυχολογικά εμπόδια, περιβαλλοντικές επιρροές και ανεπαρκείς στρατηγικές στοχοθεσίας. Κατανοώντας αυτές τις προκλήσεις και χρησιμοποιώντας αποτελεσματικές τεχνικές, μπορούμε να βελτιώσουμε σημαντικά την ικανότητά μας να πετύχουμε τους στόχους μας και να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητές μας.

Γιατί Αποτυγχάνουμε να Πετύχουμε τους Στόχους μας

• Αναβλητικότητα: Η αναβλητικότητα αποτελεί σημαντικό εμπόδιο στην επίτευξη των στόχων. Σύμφωνα με έρευνες, η αναβλητικότητα συνδέεται με την αποτυχία αυτορρύθμισης, όπου τα άτομα δυσκολεύονται να διαχειριστούν αποτελεσματικά τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές τους (Steel, 2007). Αυτή η καθυστέρηση στην ανάληψη δράσης μπορεί να επηρεάσει τη δυναμική που απαιτείται για την επίτευξη των στόχων.
• Έλλειψη σαφήνειας: Οι στόχοι που είναι ασαφείς ή κακοπροσδιορισμένοι μπορεί να οδηγήσουν σε σύγχυση. Η σαφήνεια είναι ζωτικής σημασίας διότι παρέχει κατεύθυνση και εστίαση. Όταν οι στόχοι μας δεν είναι συγκεκριμένοι, είναι δύσκολο να δημιουργήσουμε ένα πλαίσιο στο μυαλό μας για το που θέλουμε να κατευθυνθούμε Όπως για παράδειγμα στα παρκινγκ η διαγράμμιση μας βοηθά να ξέρουμε πού να βάλουμε το αυτοκίνητο, ένα δομημένο σχέδιο δράσης μας δείχνει τον δρόμο προς την επίτευξη του στόχου.

• Ανεπαρκής προγραμματισμός: Η έλλειψη δομής μπορεί να οδηγήσει σε αναποτελεσματική χρήση του χρόνου και των πόρων, οδηγώντας σε απογοήτευση και εγκατάλειψη του στόχου.
• Χαμηλά κίνητρα: Τα κίνητρα παίζουν κρίσιμο ρόλο στην επιδίωξη στόχων και μπορούν να διακριθούν σε εσωτερικά (inner) και εξωτερικά (outer) κίνητρα. Οι στόχοι που δεν συντονίζονται με τις προσωπικές μας αξίες ή επιθυμίες συχνά αποτυγχάνουν να εμπνεύσουν συνεχή προσπάθεια. Ενώ τα εξωγενή κίνητρα, όπως οι ανταμοιβές και η αναγνώριση, μπορούν να παρέχουν βραχυπρόθεσμη ώθηση, τα εσωτερικά κίνητρα είναι γενικά πιο αποτελεσματικά για μακροπρόθεσμη δέσμευση και επιτυχία. Η έρευνα των Deci και Ryan (2000) έδειξε ότι οι στόχοι που ευθυγραμμίζονται με τα εσωτερικά κίνητρα είναι πιθανότερο να επιτευχθούν και να διατηρηθούν με την πάροδο του χρόνου.
• Περιβαλλοντικοί παράγοντες: Το περιβάλλον μας μπορεί να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την ικανότητά μας να επιτυγχάνουμε στόχους. Οι περισπασμοί, η έλλειψη υποστήριξης και οι αρνητικές κοινωνικές επιρροές μπορούν να εμποδίσουν την πρόοδο. Αντίθετα, ένα υποστηρικτικό και ενθαρρυντικό περιβάλλον μπορεί να ενισχύσει την ικανότητά μας να παραμένουμε συγκεντρωμένοι και να παρακινούμαστε να κατακτούμε τους στόχους μας.
• Φόβος της αποτυχίας: Ο φόβος της αποτυχίας μπορεί να μας παραλύσει, εμποδίζοντάς μας να πάρουμε τα απαραίτητα ρίσκα. Αυτός ο φόβος έχει συχνά τις ρίζες του στην έλλειψη αυτοπεποίθησης ή σε προηγούμενες εμπειρίες αποτυχίας, οι οποίες μπορεί να δημιουργήσουν μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία συνεχούς αποτυχίας.

Η κλασική θεώρηση SMART

Κλασικό μέχρι τώρα είναι το μοντέλο SMART στη στοχοθεσία το οποίο ξεκίνησε από τις επιχειρήσεις και έδωσε βασικές κατευθυντήριες γραμμές. Σύμφωνα μ’ αυτό, για να επιτύχουμε τους στόχους μας, αυτοί πρέπει να είναι καλά καθορισμένοι και δομημένοι. Το SMART είναι ένα ακρωνύμιο που σημαίνει Specific (Συγκεκριμένοι), Measurable (Μετρήσιμοι), Achievable (Εφικτοί), Relevant (Σχετικοί) και Time-bound (Χρονικά δεσμευμένοι).

• Συγκεκριμένοι: Καθορίστε με σαφήνεια τι θέλετε να επιτύχετε. Η εξειδίκευση βοηθά στην εστίαση των προσπαθειών σας και επιτρέπει καλύτερο προγραμματισμό.

Παράδειγμα: Αντί να πείτε: “Θέλω να χάσω βάρος”, διευκρινίστε: “Θέλω να χάσω 7 κιλά σε τρεις μήνες, κάνοντας γυμναστική τρεις φορές την εβδομάδα και ακολουθώντας μια ισορροπημένη διατροφή”.

• Μετρήσιμοι: Καθορίστε κριτήρια για τη μέτρηση της προόδου και της επιτυχίας. Οι μετρήσιμοι στόχοι σας επιτρέπουν να παρακολουθείτε την πρόοδό σας και να παραμένετε σε εγρήγορση.

Παράδειγμα: “Να βάζω στην άκρη 100 ευρώ το μήνα για να συγκεντρώσω χρήματα για το ταξίδι. 

• Εφικτοί: Θέστε ρεαλιστικούς και εφικτούς στόχους. Ενώ είναι καλό να προκαλείτε τον εαυτό σας, ο καθορισμός υπερβολικά φιλόδοξων στόχων μπορεί να οδηγήσει σε απογοήτευση και εξουθένωση.

Παράδειγμα: Το “Θα διαβάζω ένα βιβλίο το μήνα” είναι πιο εφικτό, σε σύγκριση με το “Θα διαβάσω 10 βιβλία σε ένα μήνα”.

• Σχετικοί: Βεβαιωθείτε ότι οι στόχοι σας ευθυγραμμίζονται με τους ευρύτερους στόχους της ζωής σας. Οι στόχοι σας θα πρέπει να ευθυγραμμίζονται με τις αξίες και τα μακροπρόθεσμα σχέδιά σας.

Παράδειγμα: “Θέλω να μάθω γαλλικά επειδή σκοπεύω να ταξιδέψω στη Γαλλία τον επόμενο χρόνο”.

• Δεσμευμένοι χρονικά: Ορίστε μια προθεσμία για τον στόχο σας. Ένα χρονικό πλαίσιο δημιουργεί μια αίσθηση επείγοντος και βοηθά στην ιεράρχηση των εργασιών σας.

Παράδειγμα: “Θα ολοκληρώσω το διάβασμα μου μέχρι τις 8 το απόγευμα”.

Τι είναι ο Νευρογλωσσικός Προγραμματισμός (NLP), και τι έρχεται να προσθέσει στη διαδικασία της στοχοθεσίας;

Ο Νευρογλωσσικός Προγραμματισμός (NLP) πρόκειται για μια ολιστική, διεπιστημονική προσέγγιση στην προσωπική ανάπτυξη, την επικοινωνία και την επίτευξη αλλαγής που διερευνά τον τρόπο με τον οποίο οι πληροφορίες που λαμβάνουμε από το περιβάλλον και εισέρχονται μεσω του νευροδικτύου, μετασχηματίζονται σε εμπειρίες οι οποίες αποκτούν νόημα και αποδίδονται με τη γλώσσα, ενώ παράλληλα δημιουργούνται μοτίβα στον τρόπο που σκεφτόμαστε και συμπεριφερόμαστε. Αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1970 από μία διεπιστημονική ομάδα ανήσυχων μυαλών, οι οποίοι ανέπτυξαν και επεξεργάστηκαν έναν τρόπο παρατήρησης, καταγραφής, εντοπισμού, κωδικοποίησης και αναπαραγωγής του τρόπου με τον οποίο σκέφτονται (inner game) και συμπεριφέρονται (outer game) οι διακριτά αποτελεσματικοί άνθρωποι που διαπρέπουν στον τομέα ενασχόλησής τους. Αυτή η διαδικασία αποτελεί τη βάση του συστήματος NLP, λέγεται modelling και δημιούργησε τις προϋποθέσεις μελέτης συμπεριφορών των ανθρώπων στην καθημερινότητα τους σε διάφορα πλαίσια και ρόλους.  

Πιο συγκεκριμένα και σε σχέση με τη στοχοθεσία: 

Νευρο: Η «νευρολογική» πτυχή του NLP αναφέρεται στις νευρολογικές διεργασίες που διέπουν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο μέσω των αισθήσεών μας – όραση, ακοή, αφή, γεύση και όσφρηση. Οι εμπειρίες μας φιλτράρονται μέσω αυτών των αισθήσεων, αποτελώντας τη βάση των σκέψεων, των συναισθημάτων και των συμπεριφορών μας. Στο πλαίσιο του καθορισμού στόχων, αυτό σημαίνει ότι ο τρόπος που μάθαμε να αντιλαμβανόμαστε πράγματα και ο τρόπος που τα επεξεργάζεται αντίστοιχα ο εγκέφαλός μας μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τα κίνητρα και τις ενέργειές μας. Για παράδειγμα, αν αντιληφθούμε έναν στόχο ως πολύ δύσκολο, ο εγκέφαλός μας μπορεί να προκαλέσει συναισθήματα άγχους ή αποφυγής, οδηγώντας σε αναβλητικότητα.

Γλωσσικό: Η «γλωσσική» συνιστώσα σχετίζεται με το πώς χρησιμοποιούμε τη γλώσσα για να δώσουμε νόημα στις εμπειρίες μας και να επικοινωνήσουμε με τον εαυτό μας και τους άλλους. Η γλώσσα που χρησιμοποιούμε μπορεί να διαμορφώσει τις σκέψεις και τις συμπεριφορές μας. Στη στοχοθεσία αντίστοιχα υπάρχει γλώσσα που ενδυναμώνει και εμπνέει και ερμηνεύει και αποδίδει νόημα για δράση όπως υπαρχει και περιοριστική γλώσσα η οποία συμβάλλει στη δημιουργία νοητικών εμποδίων. Στον καθορισμό στόχων, ο τρόπος με τον οποίο διατυπώνουμε τους στόχους μας -είτε τους διαμορφώνουμε ως εφικτούς και συναρπαστικούς είτε ως τρομακτικούς και δύσκολους- μπορεί να επηρεάσει άμεσα τη δέσμευσή μας για την επιδίωξή τους.

Προγραμματισμός: Η πτυχή του «προγραμματισμού» αναφέρεται στα πρότυπα και συμπεριφοράς και σκέψης που διαμορφώνονται και στα μοτίβα με τα οποία μαθαίνουμε να λειτουργούμε με την πάροδο του χρόνου. Αυτά τα μοτίβα μπορούν να αναπροσαρμοστούν, ανα διαμορφωθούν ή να «επαναπρογραμματιστούν» για την επίτευξη των επιθυμητών αποτελεσμάτων. Στο NLP, αυτό περιλαμβάνει τον εντοπισμό και την αλλαγή των νοητικών και συναισθηματικών σεναρίων που καθοδηγούν τη συμπεριφορά μας. Όταν πρόκειται για στόχους, αν αναγνωρίσουμε ότι συνηθίζουμε, για παράδειγμα, να τα παρατάμε όταν αντιμετωπίζουμε προκλήσεις, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη μεθοδολογία του NLP για να αναγνωρίσουμε τη διαδρομή που ακολουθεί το μυαλό και να εντοπίσουμε τα σημεία που πυροδοτούν το συγκεκριμένο αποτέλεσμα και να επαναπροσδιορίσουμε αυτή τη συμπεριφορά και να την αλλάξουμε σε μια συμπεριφορά επιμονής και ανθεκτικότητας.

Η Αρχή του Modeling

Το modeling στον Νευρογλωσσικό Προγραμματισμό είναι η θεμελιώδης αρχή που διέπει ολόκληρο το σύστημα. Περιλαμβάνει, όπως προαναφέραμε, τη λεπτομερή παρατήρηση, χαρτογράφηση και αναπαραγωγή των διαδικασιών σκέψης, των γλωσσικών προτύπων και των συμπεριφορών επιτυχημένων ατόμων, την αναγνώριση λεπτομερειών που κανουν τη διαφορά και τη σύνθεση τους με στόχο την υιοθέτηση και κριτική αναπαραγωγή για την επίτευξη παρόμοιων αποτελεσμάτων. Ωστόσο, το modeling στο NLP εκτείνεται πέρα από την απλή μελέτη  συμπεριφορών των άλλων- περιλαμβάνει επίσης την μελέτη του ίδιου μας του εαυτού. Μια δηλαδή ενδοσκοπική ανάλυση των δικών μας συμπεριφορών που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές στο παρελθόν. Η ουσία του modeling δεν αφορά την επισήμανση συμπεριφορών ως εγγενώς καλών ή κακών, αλλά την κατανόηση τους μέσα από τη χαρτογράφηση των στοιχείων και ειδοποιών διαφορών που τις καθιστούν αποτελεσματικές σε ένα δεδομένο πλαίσιο. Διακρίνοντας τα υποκείμενα μοτίβα που οδηγούν στην επιτυχία, είτε αυτά παρατηρούνται σε άλλους είτε στον εαυτό μας, το NLP δίνει τη δυνατότητα στα άτομα να αναπαράγουν με συνέπεια τα επιθυμητά αποτελέσματα και να προσαρμόζονται σε νέες προκλήσεις με ευελιξία και αυτοπεποίθηση.

Διακρίνοντας, επίσης, τα υποκείμενα μοτίβα που κατευθύνουν στην επιτυχημένη έκβαση μιας  αποτυχίας δίνει τη δυνατότητα στα άτομα να αναγνωρίσουν και να αναδείξουν τα στοιχεία που δρομολογούν προς το συγκεκριμένο τελικό αποτέλεσμα και να τα βελτιώσουν. Στο NLP δεν υπάρχει καλό η κακό, υπάρχει η περιέργεια να μάθουμε το «πώς» και να προσδιορίσουμε ή και να αναθεωρήσουμε τις παραμέτρους που οδηγούν σε ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα.

Τεχνικές λεπτομέρειες του NLP στον Καθορισμό Στόχων

Ακολουθούν τεχνικές λεπτομέρειες που προτείνει τo σύστημα NLP που μπορούν να βοηθήσουν στον καθορισμό και την επίτευξη στόχων:

Well-formed conditions for outcomes and goals: 

Αυτή η τεχνική περιλαμβάνει τη δαμόρφωση στόχων και αποτλεσμάτων έχοντας ένα βασικό στοιχείο διαφοροποίησης, που εσνωματώνει το ρόλο των ευρημάτων των νευροεπιστημών στη στοχοθεσία. Συγκεκριμένα: 

Ο ρόλος της αμυγδαλής:στο μεταιχμιακό εγκέφαλο

• Η αμυγδαλή ενεργοποιείται λόγω του «άγνωστου παράγοντα», προκαλώντας συναισθήματα φόβου, άγχου, ανασφάλειας και αντίσταση.
• Για να το ξεπεράσουμε αυτό, πρέπει να «ταΐσουμε» τον εγκέφαλο με πληροφορίες πλούσιες αισθητηριακά, επιτρέποντάς του να εξοικειωθεί με το επιθυμητό αποτέλεσμα σαν να συμβαίνει ήδη. Δίνοντας τη δυνατότητα στο μυαλό να απεικονίσει και να βιώσει το τελικό αποτέλεσμα, βοηθάμε στη μείωση του φόβου του αγνώστου.

Λεπτομέρειες στη διαδικασία προς το τελικό αποτέλεσμα:

• Το «άγνωστο» μπορεί επίσης να σχετίζεται με το ταξίδι προς τον στόχο.
• Για να το αντιμετωπίσουμε αυτό, είναι σημαντικό να ρίξουμε φως στα βήματα και στην πορεία που οδηγούν στον στόχο. Τα βήματα αυτά θα πρέπει επίσης να πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια, όπως το ποιος έχει τον έλεγχό τους, για να ενισχύσουν τη σαφήνεια και την εμπιστοσύνη.

Η ενεργοποίηση του κέντρου ανταμοιβής του εγκεφάλου

• Για να μετριάσουμε την αντίδραση φόβου που πυροδοτείται από την αμυγδαλή, είναι κρίσιμο να ενεργοποιηθεί το κέντρο ανταμοιβής στον εγκέφαλο.
• Αυτό επιτυγχάνεται δίνοντας έμφαση στον απώτερο σκοπό ή το μεγαλύτερο νόημα πίσω από τον στόχο. Ένας βαθύτερος σκοπός πυροδοτεί κίνητρα, μειώνει τους δισταγμούς και επιταχύνει την πρόοδο, ενεργοποιώντας την έκκριση ντοπαμίνης.

Η προληπτική αντιμετώπιση πιθανών εμποδίων:

• Είναι σημαντικό να προβλέπουμε τι μπορεί να πάει στραβά και να αναπτύσσουμε στρατηγικές για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων.
• Προβλέποντας πιθανές αναποδιές, ελαχιστοποιούμε την αντίσταση και τις καθυστερήσεις, εξασφαλίζοντας ομαλότερη εκτέλεση.

Το NLP υποστηρίζει τα παραπάνω ενθαρρύνοντας την νοερή απεικόνιση για να βοηθήσει τον εγκέφαλο να εξοικειωθεί με την επιτυχία, αναλύοντας τους στόχους σε εφαρμόσιμα βήματα για να ενισχύσει τη σαφήνεια και συνδέοντας τους στόχους με τις προσωπικές αξίες και ανάγκες,  για να ενεργοποιήσει την ντοπαμίνη και να διατηρήσει τα κίνητρα. Επιπλέον, το NLP επαναπροσδιορίζει τα εμπόδια ως σημεία πληροφόρησης και ανασύνταξης, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα και διατηρώντας την εστίαση σε όλη τη διαδικασία.

Η πρόσεγγιση Success Factor Modeling (SFM™)

To Success Factor Modeling SFM™ προχωρά επίπεδα πάνω ( Meta mindset)  τον καθορισμό στόχων σύμφωνα με το σύστημα NLP, και εστιάζει σε λεπτομέρειες που συνθέτουν τη νοοτροπία και της στρατηγικής που οδηγούν σε αξιοσημείωτα αποτελέσματα. Αναπτύχθηκε από τον Robert Dilts και βασίζεται στην ιδέα ότι η επιτυχία μπορεί να μοντελοποιηθεί αναλύοντας τις διαδικασίες σκέψης και τις συμπεριφορές leading minds.

Τα κύρια χαρακτηριστικά της μεθοδολογίας αυτής είναι::

1. Modeling κορυφαίων μυαλών:

• • Το πλαίσιο βασίζεται στη μελέτη των «game changers» που έχουν ξεπεράσει τις προσδοκίες στους ρόλους και τα έργα τους. Αυτές οι γνώσεις αναδεικνύουν τη στενή σχέση μεταξύ νοοτροπίας ( mindset), δράσεων και αποτελεσμάτων, παρέχοντας έναν χάρτη για την επιτυχία.

2. Η νοοτροπία (mindset)  ως θεμέλιο:

• • Το SFM™ τονίζει τη σημασία της υιοθέτησης μιας ιδανικής νοοτροπίας που πλαισιώνει έναν συγκεκριμένο,έργο,εγχείρημα ή ρόλο. Αυτό περιλαμβάνει τη βελτίωση των μοτίβων σκέψης και των συμπεριφορών ώστε να ευθυγραμμίζονται με τις απαιτήσεις ενός μεταβαλλόμενου περιβάλλοντος.

3. H δημιουργία πάθους και έμπνευσης:

• • Πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται να βρουν τα στοιχεία που εμπνέουν τη δράση και η προσέγγιση SFM™ παρέχει έναν δομημένο τρόπο για την αποκάλυψη και την αξιοποίησή τους. Συγκεκριμένα βοηθά στον εντοπισμό των παραγόντων που πυροδοτούν το πάθος και την διερεύνησή τους για τη δημιουργία και παρακίνηση για έναν στόχο.

4. Λεπτομέρειες στη διατύπωση οράματος και αποστολής

• • Μια σημαντική λεπτομέρεια  η οποία δίνει ώθηση είναι δυνατότητα στα άτομα να προσδιορίσουν τις μοναδικές πτυχές που κάνουν τη διαφορά στο οραμά τους και την αποστολή τους στο  εκάστοτε πλαίσιο. Τα στοιχεία αυτά μελετούνται και αποτυπώνονται με βάση τη μεθοδολογία του SFM™ ώστε να  ενσωματωθούν στη συνέχεια σε δράσεις και στρατηγικές για τη μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας.

5. Το πλήρες δυναμικό επιλογών και ενεργειών 

• • Το SFM™ καθοδηγεί με δομημένο τρόπο στην ανίχνευση του πλήρους δυναμικού των δυνατοτήτων και επιλογών αξιοποιώντας πηγές δεξιοτήτων και εφοδίων που συντείνουν στην επίτευξη των επιδιωκώμενων αποτελεσμάτων, ενώ παραλληλα ενισχύουν την ευελιξία και την ευρηματικότητα στη διαχείριση προκλήσεων και τη διατήρηση ελέγχου σε μεταβαλλόμενες καταστάσεις και αλλαγές.

Όλα τα παραπάνω είναι εφαρμόσιμα βήματα που ευθυγραμμίζουν τους στόχους με έναν βαθύτερο σκοπό. Αυτό όχι μόνο μετριάζει τον φόβο που προκαλείται από την αβεβαιότητα, αλλά και ενεργοποιεί τα συστήματα ανταμοιβής του νου συνδέοντας τις ενέργειες με εσωτερικά κίνητρα.  Επιπροσθέτως, δημιουργώντας ένα εμπνευσμένο όραμα για την επιτυχία και εξοπλίζοντας τα άτομα με προσαρμοστικές στρατηγικές, το SFM® μεταμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι προσεγγίζουν και επιτυγχάνουν τους στόχους τους γύρω από εγχειρήματα και νέους ρόλους.

Αν δυσκολεύεστε να θέσετε,  και να επιτύχετε, να διαχειρστείτε στόχους, το πρόγραμμα σπουδής NLP University Practitioner Certification έχει σχεδιαστεί για να σας βοηθήσει, λαμβάνοντας υπόψη και  εσωματώνοντας  στοιχεία κρίσιμα που παρεμβαίνουν στη διαδικασία επιτευξης των στόχων.  Ευρύτερα το ολοκληρωμένο αυτό πρόγραμμα διάρκειας 6 μηνών καθοδηγεί, μέσω αποδεδειγμένων τεχνικών NLP, να βελτιώσουμε κάθε πτυχή της ζωής μας – είτε πρόκειται για την εργασία, την προσωπική ανάπτυξη ή τις σχέσεις σας.