Πώς θα τη βγάλουμε φέτος στις γιορτές;

Χριστούγεννα, ημέρες αγάπης … Ημέρες φωτεινές και λαμπερές, γεμάτες μυρωδιές, δώρα, αγκαλιές και γέλια. Η μαμά, ο μπαμπάς, τα παιδιά, οι είκοσι, τριάντα, το πολύ σαράντα πολύ κοντινοί της οικογένειας (εξάλλου ζούμε στην Ελλάδα όπου η έννοια “οικογένεια” είναι κάπως πιο…διευρυμένη σε σχέση με τα περισσότερα κράτη της Ευρώπης, πώς να το κάνουμε!), στολίδια, φωτάκια, δώρα, φαγητά για έναν λόχο, γλυκά για δύο μεραρχίες, ο George Michael να τραγουδάει “Last Christmas” και τα παιδιά να τραγουδάνε κάλαντα και να μετρούν πόσα λεφτά έβγαλε το καθένα από την “ανιδιοτελή” (όπως θυμόμαστε λίγο πολύ όλοι από όταν ήμασταν παιδιά και λέγαμε κάλαντα) αυτή ιεροτελεστία με τα τριγωνάκια στη γειτονιά… Κάπως έτσι έχουμε την έννοια των Χριστουγέννων στο μυαλό μας. Και ξάφνου έρχεται η φετινή χρονιά και μας λένε τι; Ότι δεν μπορούμε να τα κάνουμε όλα αυτά; Και τότε τι νόημα έχουν οι γιορτές; Άσε, κι εγώ έτσι που το έγραψα, θα συμφωνήσω μαζί σου, κανένα απολύτως φίλε μου. Αν κάτσω και αναλύσω περισσότερο, δηλαδή, την κάθε λεπτομέρεια ως προς τα πόσα είναι αυτά που δεν μπορώ να κάνω όπως έχω συνηθίσει να κάνω ως τώρα, καλύτερα να πέσω σε χειμερία νάρκη και να ξυπνήσω όταν όλο αυτό τελειώσει, μια και η ζωή μου δεν έχει κανένα νόημα πλέον.

Mindset

Μια λέξη που ακούμε όλο και συχνότερα το τελευταίο διάστημα. Η ελληνική μετάφραση της λέξης, όπως ορίζεται στο λεξικό, είναι η νοοτροπία, η θεώρηση, η τοποθέτηση, στάση, αντιμετώπιση, διάθεση, τάση που έχουμε. Το πού και πώς εστιάζει ο φακός του μυαλού μας στο κάθε τι που συμβαίνει. Κι όπως συνηθίζουμε να λέμε στο NLP (Νευρογλωσσικός Προγραμματισμός στα ελληνικά) αν πάρουμε έναν φακό και το βάλουμε πολύ κοντά στο έδαφος, αυτό που θα φωτιστεί είναι μια πολύ μικρή επιφάνεια. Όταν απομακρύνω όμως το φακό από το έδαφος, τότε φωτίζεται μεγαλύτερη επιφάνεια και, συνεπώς, φωτίζονται κι άλλα σημεία που υπήρχαν μεν, έμεναν όμως στο σκοτάδι πριν και δεν τα έβλεπα. Όχι, όχι, μην ανησυχείς, δε θα σου πω να φωτίσεις στα όμορφα πράγματα της ζωής και να αποκτήσεις μια χαρούμενη διάθεση. Ό,τι θέλεις κι ό,τι επιλέξεις εσύ να φωτίσεις κι όποια διάθεση σε κάνει να νιώθεις καλύτερα να έχεις. Εγώ είμαι μια χαρά μ’ αυτό. “Σεβασμός στο μοντέλο του κόσμου του άλλου” λέει, εξάλλου, μια αρχή του NLP. Κι αν εσύ θέλεις να είσαι απογοητευμένος, φοβισμένος, ξενερωμένος κι όλα τα σε εις -μένος, εφόσον έχεις συναίσθηση ότι είναι επιλογή σου να νιώθεις αποκλειστικά έτσι φωτίζοντας μόνο εκεί με τον φακό σου, μια χαρά. Εξάλλου κι ο Σκρουτζ ήταν ένας απαραίτητος κι αγαπημένος αντι-ήρωας των Χριστουγέννων.

Τα επιπέδα της συλλογιστικής

Το μοντέλο των NeuroLogical Levels που δημιούργησε ο Robert Dilts εξηγεί τα επίπεδα μέσα στη νευροφυσιολογία μας στα οποία στηρίζεται και χτίζεται η συλλογιστική με την οποία τοποθετούμαστε απέναντι σε καταστάσεις και με την οποία χειριζόμαστε καταστάσεις στη ζωή μας. Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, οι συμπεριφορές έχουν να κάνουν με το πώς διαχειρίζομαι το περιβάλλον. Αυτό γίνεται με βάση τις δεξιότητές μου, τις στρατηγικές που τρέχουν μέσα μου, οι οποίες διατρέχονται από κάποιες αξίες και κάποια πιστεύω. Όλη αυτή η διαδρομή καταλήγει στο ποιος είμαι και ποιος είναι ο απώτερος σκοπός μου στον κόσμο και σε τούτη τη ζωή.

Που μπαίνουν τα Χριστούγεννα;

Μέχρι τώρα, λοιπόν, βάσει αυτού του μοντέλου, τα Χριστούγεννα τα είχαμε τοποθετημένα σε κάποιο περιβάλλον και με ορισμένες συνθήκες, σύμφωνα με τα οποία συμπεριφερόμασταν, ανάλογα με τις ικανότητες που είχαμε διαθέσιμες και βάσει πάντα των αξιών και των πεποιθήσεών μας. Αυτή τη στιγμή το περιβάλλον κι οι συνθήκες μέσα σ’ αυτό έχουν αλλάξει. Η πυραμίδα μας, δηλαδή, έχει άλλη, διαφορετική βάση. Κι εμείς, παρόλα αυτά, συνεχίζουμε και χτυπιόμαστε θέλοντας να έχουμε τις ίδιες συμπεριφορές με εκείνες που είχαμε όταν η βάση της πυραμίδας μας ήταν διαφορετική άρα όταν μιλούσαμε για μια άλλη πυραμίδα, διαφορετική από την τωρινή. Μπορούμε – και είναι και χρήσιμο μέρος της διαδικασίας σαφώς – να νιώσουμε όπως θέλουμε να νιώσουμε με αυτή την αλλαγή, ώστε να την κατανοήσουμε. Σημασία, όμως, έχει τι κάνουμε από εκεί κι έπειτα ώστε να τη διαχειριστούμε, καθώς “να κλαίμε πάνω από το χυμένο γάλα” δεν έχει νόημα, που λέει κι η γιαγιά μου.

Η πυραμίδα ανάποδα

Πάμε, λοιπόν, να δούμε όλη την πυραμίδα μας ανάποδα, να την πάρουμε αλλιώς, από πάνω προς τα κάτω. Τι σημαίνουν για μας τα Χριστούγεννα; Ποια είναι – για μας προσωπικά – η αξία των Χριστουγέννων; Για μένα, για παράδειγμα, τα Χριστούγεννα είναι ημέρες αγάπης, όπως είπα και στην αρχή, και γι’ αυτό και είναι κι η αγαπημένη μου γιορτή μέσα στο χρόνο (και, με αυτή την έννοια, προσπαθώ να έχω Χριστούγεννα μέσα μου καθόλη τη διάρκεια της χρονιάς).

Και τώρα;

Πώς, λοιπόν, μπορεί να εκφραστεί η αγάπη; Με ποιους τρόπους εκφραζόταν μέχρι τώρα και με ποιους άλλους θα μπορούσε να εκφραστεί; Όταν μπορούσαμε να βρεθούμε όλοι μαζί, τρώγαμε, πίναμε και διασκεδάζαμε όλοι παρέα μέχρι πρωίας κι ανταλλάσσαμε δώρα κι αγκαλιές. Τώρα που αυτό εκ των πραγμάτων δεν γίνεται – όχι ακριβώς όπως γινόταν τουλάχιστον – τι άλλο μπορώ να κάνω για να εκφράσω την αγάπη μου; Εντάξει, θα μου πεις, μπορώ να στείλω δώρα, αλλά δεν είναι το ίδιο, άσε που δεν υπάρχει φράγκο. Πολύ ωραία, συμφωνώ, κι εγώ μαζί σου. Είναι όμως ο μοναδικός τρόπος να εκφράσω την αγάπη μου στους δικούς μου ανθρώπους; Μήπως θα μπορούσα να κάνω και κάτι άλλο, διαφορετικό, αυτή τη φορά; Μήπως, για παράδειγμα, να κάνω μια videoκλήση και να τραγουδήσω τα κάλαντα; Μήπως να πάρω κάποιο τηλέφωνο και να πω σε κάποιον “σ’ αγαπώ” και “μου λείπεις” και να ρωτήσω “πώς είσαι;” και “πώς περνάς την ημέρα σου;”; Ή μήπως να φτιάξω όμορφες Χριστουγεννιάτικες κάρτες με χρωματιστές μπογιές και κολάζ και χρυσόσκονη και να τις στείλω στους αγαπημένους μου ανθρώπους με το ταχυδρομείο, όπως παλιά; Κάποιοι φίλοι μου αποφάσισαν και φτιάχνουν χριστουγεννιάτικα μπισκότα. Όλων των ειδών τα Χριστουγεννιάτικα μπισκότα από συνταγές διαφόρων περιοχών του κόσμου. Κάθε μέρα φτιάχνουν κι από ένα είδος. “Έτσι το σπίτι μυρίζει κάθε μέρα Χριστούγεννα” μου είπαν. Άλλα τα τρώνε κι άλλα θα τα βάλουν σε πακετάκια και θα τα στείλουν σε όλους εμάς, την “οικογένεια” που λέγαμε πριν. Η ανιψιά μου πάλι, ετών 5, αποφάσισε να φτιάξει χειροτεχνίες για κάθε έναν από τους συμμαθητές της και να τους τις δώσει μόλις καταφέρουν κι επιστρέψουν στο σχολείο. Κάποιος άλλος μπορεί να θέλει να δείξει την αγάπη του σε συνανθρώπους και συμβία όντα που μπορεί να μην γνωρίζει προσωπικά, ξέρει όμως ότι υπάρχουν εκεί έξω, κάνοντας μια δωρεά, δίνοντας κάποιο χειμωνιάτικο ρούχο, κάποιο φαγητό, πηγαίνοντας μια βόλτα έναν αδέσποτο σκύλο που βρίσκεται στο καταφύγιο της περιοχής του.

Δημιουργία & Απασχόληση

Κι αν παρόλα αυτά νιώθεις ότι δεν σου αρκούν αυτά, άκου και την παρακάτω ιστορία, για να καταλάβεις ακόμα καλύτερα τι εννοώ με την έννοια του mindset. Η κολλητή μου φίλη δουλεύει σε μια δομή φιλοξενίας ανηλίκων, ασυνόδευτων προσφύγων. Αγόρια ηλικίας 13 με 18 χρονών που, περνώντας δια πυρός και σιδήρου, βρέθηκαν σε μία άγνωστη χώρα που μιλάει μια άγνωστη σε αυτά γλώσσα κι έχει μια άγνωστη, σε πολλές περιπτώσεις, για εκείνα θρησκεία, χωρίς κανέναν δικό τους άνθρωπο τριγύρω ή και στον κόσμο ολόκληρο. Παρόλα αυτά, μου έλεγε ότι ήταν πολύ χαρούμενα τα παιδιά αυτές τις μέρες γιατί ανέλαβαν μια καινούρια δραστηριότητα, ένα νέο project: φτιάχνουν Χριστουγεννιάτικες κάρτες και στολίδια και γράφουν στα ελληνικά (που μαθαίνουν τώρα) μια ευχή, ώστε να στείλουν από μία κάρτα μαζί με ένα στολίδι σε μοναχικούς ανθρώπους της Ελλάδας. Κι είναι ξετρελλαμένα, μια και αφενός κάνουν κάτι δημιουργικό, αφετέρου μπορούν και προσφέρουν λίγη αγάπη σε ανθρώπους που είναι κι εκείνοι μόνοι κι έχουν ανάγκη να τη νιώσουν. Πόσο μεγαλειώδης μπορεί να είναι ο άνθρωπος όταν θέλει, ε; Όταν δημιουργεί mindset τέτοιο ώστε να τον εξυπηρετεί όσο το δυνατόν περισσότερο με τις υπάρχουσες συνθήκες;

Πονοκέφαλος ή προσαρμοστικότητα

Έχοντας όλες αυτές τις σκέψεις, στριφογυρίζουν αυτές τις μέρες οι δύο εξής αρχές στο μυαλό μου. Η πρώτη έρχεται από τη βιολογία και τη θεωρία της εξέλιξης των ειδών και λέει ότι ο οργανισμός που επιβιώνει στη φύση δεν είναι ο δυνατότερος ούτε ο εξυπνότερος, αλλά ο πιο προσαρμοστικός στις αλλαγές. Η άλλη έρχεται από το NLP κι εξηγεί ότι το άτομο ή μονάδα που επιδεικνύει τη μεγαλύτερη ευελιξία, στη συμπεριφορά, τείνει να ελέγχει το σύστημα στο οποίο λειτουργεί. Το κλειδί και στις δύο αυτές αρχές είναι οι λέξεις “προσαρμοστικότητα” κι “ευελιξία”.

Κι αν, ύστερα κι από αυτά, επιλέγεις κι επιθυμείς να μην γίνεις προσαρμοστικός κι ευέλικτος και να μην μπεις καν στη διαδικασία να προσπαθήσεις να περάσεις όμορφα αυτά τα Χριστούγεννα και συνεχίζεις να βλέπεις τα πράγματα μόνο άσπρα ή μαύρα, τότε… δεν πειράζει μικρέ μου Σκρουτζ, μην ανησυχείς, θα σε αγαπώ εγώ και για τους δυο μας.

Αντιγόνη Κρέτση
NLP University Master Practitioner