Μην αντιγράφεις, αν είναι να μην προσθέσεις κάτι διαφορετικό

Don’t copy if you can’t paste a difference

Λογοπαίζουμε αρκετά στο γραφείο. Έτσι σε μια από αυτές τις στιγμές, ξεπετάχτηκε από το στόμα της Μαριάννας Αντωνακάκη (γαλιάντρα κατ’ εμέ το χαϊδευτικό της) η φράση « Don’t copy if you can’t paste a difference!». Τα πνευματικά δικαιώματα της ανήκουν! Ήδη το χρησιμοποίησε στο άρθρο της που βρίσκεται στο blog μας. Το θέμα όμως είναι ότι πυροδότησε επιπλέον σκέψεις και ιδέες.

Πότε θα τελειώσει όλο αυτό;

Δεύτερο lockdown˙ εν αναμονή του εμβολίου. Δεν θα αναφερθώ στα γνωστά, σε κανάλια, social media, περί επιπτώσεων στη σωματική και ψυχική υγεία ή εναλλακτικών αντιδότων για τη διαχείριση της τραυματικής εμπειρίας.

Ρίχνω όμως την ερώτηση στο τραπέζι: «Πότε θα τελειώσει όλο αυτό; Πότε θα επανέλθουμε στη νέα – έστω – πραγματικότητα;»

Μια απάντηση που προσωπικά μου έρχεται αυθόρμητα είναι «Ποτέ!». Ποτέ με την έννοια ότι θα υπάρξουν κρίσεις σε μια άλλη μορφή. Και τότε τι θα έχει συμβεί; Μια αντιγραφή της σημερινής; Ή μήπως να επέλεγα ένα ενισχυμένο σκονάκι με λεπτομέρειες και διαφορές που θα μου δώσει ώθηση στις επόμενες εξετάσεις μου, σε μια δύσκολη κατάσταση; Κι έτσι, όταν θα ξανάρθουν δύσκολες εξετάσεις, τι νέο θα έχω προσθέσει, για να τις αντιμετωπίσω; Τι θα κουβαλώ μαζί μου; Ποιες επι-γνώσεις;

Σκονάκια

Με άλλα λόγια, τι προσθέτω κάθε φορά στο σκονάκι μου, όπου αντιγράφονται δυσκολίες και προκλήσεις; Όπως, για παράδειγμα, όταν διέρχομαι μεταβατικά στάδια στη ζωή μου, κρίσιμες καταστάσεις στην καθημερινότητά μου, αναποδιές στις σχέσεις μου με άλλους, στον επαγγελματικό χώρο, στο οικογενειακό περιβάλλον, στον φιλικό περίγυρο μου… Η λίστα θα μπορούσε να είναι μεγάλη!

Ο όρος Mindset – ή αλλιώς το πώς σκέφτομαι, όταν κάνω κάτι ή το πώς παίζει το μυαλό παιχνίδια και επιλέγω να παίξω κι εγώ μαζί τους – είναι σημαντικό κεφάλαιο στον κόσμο του NLP.

Ο τρόπος με τον οποίο επιλέγω να συνεχίσω, είναι συνάρτηση του πώς έχω εκπαιδευτεί να σκέπτομαι.

Αυτό ξεκινά με το να μπορεί κάποιος να αναγνωρίσει τους μηχανισμούς: πώς

λειτουργεί το μυαλό, τι το κάνει να θέλει να αντιδράσει με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά με τα οποία λειτουργεί, πώς μπορεί να αναγνωρίσει και να παίξει μαζί τους προσθαφαιρώντας λεπτομέρειες που θα κάνουν τη διαφορά.

Αντιγραφές

Σύμφωνα με την ψυχολογία όλες οι εμπειρίες μας καταγράφονται από την ημερομηνία γέννησης. Στην αρχή χωρίς φίλτρα λογικής και κριτικής σκέψης, τα οποία αναπτύσσουμε αργότερα. Σ’ αυτές περιλαμβάνονται αναμνήσεις φορτισμένες τόσο με θετικά όσο και με αρνητικά ιόντα, οπότε γίνονται τοξικές ή τραυματικές. Στις τελευταίες αναλαμβάνουν οι υποσυνείδητες λειτουργίες του μυαλού δημιουργώντας φόβο και άγχος, προκειμένου το σώμα να αντιδράσει και να προστατευθεί.

Σύνολο τέτοιων αναμνήσεων δημιουργεί μια υποσυνείδητη ασπίδα προστασίας. Δηλαδή, με δεδομένο ότι ο εγκέφαλος λειτουργεί με την αρχή εξοικονόμησης ενέργειας, κάθε φορά που επαναλαμβάνονται παραπλήσια πράγματα, δεν τα αξιολογεί ως ξεχωριστό και ως κάτι καινούργιο. Αντίθετα, βασίζεται στις ομοιότητες με προηγούμενες εμπειρίες, τις χρησιμοποιεί ως σημεία αναφοράς και ενεργοποιεί αυτόματα τον ίδιο μηχανισμό αντίδρασης και προάσπισης στοχεύοντας να ετοιμάσει το σώμα να παλέψει στο πλαίσιο της επιβίωσης και προστασίας.

Αν σε τέτοιες στιγμές δεν σταθούμε και δεν μπούμε στη διαδικασία να επεξεργαστούμε τα δεδομένα, να εκλογικεύσουμε, να εντοπίσουμε και να προσθέσουμε στοιχεία που μεταφέρουν νέα οπτική, τότε συνεχίζει το σώμα να αντιδρά με τον τρόπο που έχει μάθει.  Και όσο δεν εκλογικεύεται ή δεν περνά από φιλτράρισμα με κριτική σκέψη, δεν δίνεται λύση, τα επίπεδα άγχους αυξάνονται και η αγωνία και ο φόβος εντείνονται. Έτσι το μυαλό αντιγράφει, χωρίς να προσθέτει. Καταλήγει να κολλά στο τι και στο γιατί μου συμβαίνει αυτό, κι όχι στο τι και πώς να σκεφτώ και να διαχειριστώ διαφορετικά μια κατάσταση.

Είναι σαν να πετάς τα άπλυτα σε ένα πλυντήριο. Κάποιοι βάζουν το πρόγραμμα στράγγισμα. Τα βγάζουν τα φορούν και ξαναπετούν στον κάδο και πάλι στο πρόγραμμα στράγγισμα. Το πλυντήριο όμως έχει επιπλέον προγράμματα πλυσίματος και ξεβγάλματος.

Διαλέγετε λοιπόν και παίρνετε: «Τι να κάνω;… αφού υπάρχει πρόβλημα» ή «Έχω πρόβλημα. Τι κάνω και πώς;»

Επίγνωση ή μετα-γνώση

Αυτή η χρονιά ήταν άλλη μια δοκιμασία. «Άλλη» σημαίνει ότι προηγήθηκαν κι άλλες δοκιμασίες.

Αν ήθελα να σκεφτώ, θα γύριζα πίσω και θα με παρατηρούσα. Κοιτάζοντας πίσω θα αναγνωρίσω πώς διήλθα περιόδους δύσκολες, συνθήκες πρωτόγνωρες, περιόδους μεταβατικές. Πώς κατάφερα να είμαι εδώ αντιμέτωπος με μια άλλη καινούργια κατάσταση. Πώς – η ψυχή μου το ξέρει βέβαια- διήλθα διά πυρός, σιδήρου και ροπάλου προηγούμενες εποχές.

• Τι άλλαξε στον κόσμο γύρω μου;
• Τι με εξέπληξε στον τρόπο μου;
• Τι με εξέπληξε στο τρόπο κάποιων άλλων;
• Τι προσάρμοσα στις συνήθειες μου;
• Τι άλλαξε στις προτεραιότητες και στις αξίες μου;

Κλείνοντας καταθέτω αυτό που σε παλαιότερο άρθρο μου ανέφερα, την προφητική φράση του Alvin Toffler: «Οι αναλφάβητοι του 21^ου αιώνα δεν είναι αυτοί που δεν ξέρουν γραφή κι ανάγνωση, αλλά αυτοί που δεν έχουν μάθει πώς να ξεμαθαίνουν και να ξαναμαθαίνουν».

Αλεξάνδρα Ευθυμιάδου PhD
Neuro Linguistics
NLP University, California, Santa Cruz.