210 62 33 450
Η γνωστική ψυχολογία αποκαλείται συχνά ως ο κλάδος της επιστήμης της ψυχολογίας που ασχολείται με το πώς οι άνθρωποι σκέφτονται και επεξεργάζονται τις πληροφορίες μέσα τους.
Οι ερευνητές στο χώρο της νευροβιολογίας, αλλά και της ψυχολογίας, αποσκοπούν να εντοπίσουν πώς λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος όταν παράγεται μια συμπεριφορά.
Στις προσεγγίσεις αυτές βασίζεται και η ανάπτυξη του συστήματος NLP. Στο σημερινό άρθρο λοιπόν θα αναλύσουμε:
Καθώς και πολλά ακόμα που σχετίζονται με αυτή.
Πριν εμβαθύνουμε όμως, ας ξεκινήσουμε με έναν σύντομο ορισμό.
Τι Είναι η Γνωστική Ψυχολογία;
Όπως αναφέραμε προηγουμένως, η γνωστική ψυχολογία (cognitive psychology) αναφέρεται στη μελέτη των εσωτερικών νοητικών διεργασιών.
Με άλλα λόγια, μελετά το πώς σκεφτόμαστε σαν άνθρωποι και τον τρόπο που επεξεργαζόμαστε τις πληροφορίες που δεχόμαστε.
Για να πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή, η γνωστική ψυχολογία ξεκίνησε από τη προσπάθεια των θεωρητικών της ψυχολογίας να παραλληλίσουν το πώς δουλεύει ένας υπολογιστής, με το πώς δουλεύει το μυαλό του ανθρώπου και επεξεργάζεται πληροφορίες.
Πιο συγκεκριμένα, αν και πρώιμα σημάδια της γνωστικής ψυχολογίας μπορούν να εντοπιστούν ακόμα και σε έργα του Αριστοτέλη, όπως το Περὶ μνήμης καὶ ἀναμνήσεως, η ανάλυση των δομικών συστατικών που απαρτίζουν μια συμπεριφορά πέρασε από τους Wilhelm Wundt, Edward Titchener, Raymond Cattell, και William James.
Ενδεικτικά, ο Αριστοτέλης στο παραπάνω έργο κάνει λόγο για τη μνήμη καθώς και την αντίληψη του χρόνου:
Η μνήμη λοιπόν δεν είναι αίσθησις ούτε (συλληπτική) νόησις, αλλά έξις (κατοχή) ή πάθος τι των δυνάμεων τούτων, όταν παρέλθη χρόνος. Μνήμη όμως του παρόντος πράγματος εν τω παρόντι χρόνω δεν υπάρχει, ως είπομεν, αλλ’ υπάρχει αίσθησις του παρόντος, ελπίς του μέλλοντος, και μνήμη του παρελθόντος. Διότι πάσα μνήμη συνοδεύεται από (της αντιλήψεως) του χρόνου. Ώστε όσα ζώα έχουσι την αντίληψιν του χρόνου, ταύτα μόνα έχουσι μνήμην, ενθυμούνται δε διά της δυνάμεως, δι’ ης αντιλαμβάνονται τον χρόνον.
Παρόλα αυτά η επιστήμη της γνωστικής ψυχολογίας είδε μεγάλη ανάπτυξη τη δεκαετία του 1960, με το θεμελιώδες έργο του George Miller ο οποίος διατύπωσε ότι μπορούμε να κρατήσουμε στη μνήμη μας, περίπου 7 (συν πλην 2) διαφορετικές πληροφορίες.
Μάλιστα, το ερώτημα του τι μπορεί να συμβαίνει ξεκίνησε από τη παρατήρηση των πιλότων και χειριστών ραντάρ, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου.
Έτσι αρχισαν να πραγματοποιούνται πειράματα με στόχο το που οφείλονται οι περιορισμοί αναφορικά στον τρόπο που επεξεργαζόμαστε τις πληροφορίες και τις ικανότητες του νου. Ο δε Γερμανος ψυχολόγιο Ulric Neisser, έκανε εκτενες συγγραφικό έργο.
Από τότε, δεκάδες Πανεπιστήμια στις ΗΠΑ και την Ευρώπη έχουν ξεκινήσει να προσφέρουν σπουδές πάνω στη γνωστική ψυχολογία.
Το βασικό ερώτημα της γνωστικής ψυχολογίας είναι το πώς ένα άτομο αποκτά γνώση.
Με άλλα λόγια, το πώς η είσοδος και επεξεργασία πληροφοριών οδηγεί στη μάθηση, είναι μια διαδρομή που μπορεί να παρομοιαστεί με εκείνη της επεξεργασίας της τροφής κατά τη πέψη. Το γεγονός δηλαδή ότι η τροφή περνά από διάφορες διαδικασίες φιλτραρίσματος, συγκράτησης ουσιών και αποβολής άλλων.
Όσοι ασχολούνται με τη ψυχολογία αυτή, ερευνούν μια πληθώρα θεμάτων που συνδέονται με τη διαδικασία της σκέψης, όπως είναι:
- Προσοχή/εστίαση: Δηλαδή η ικανότητα να επεξεργαζόμαστε πληροφορίες αφήνοντας εκτός αχρείαστες λεπτομέρειες
- Λήψη αποφάσεων: Η ικανότητα να λάβουμε τη καλύτερη δυνατή απόφαση, όσο μικρή και αν είναι αυτή (π.χ τι θα φάμε για πρωινό)
- Επεξεργασία πληροφοριών
- Μνήμη
- Επίλυση προβλημάτων
- Αντίληψη ομιλίας (speech perception): Το πώς επεξεργαζόμαστε αυτά που μας λένε οι άλλοι
- Οπτική αντίληψη (visual perception): Πώς βλέπουμε και αντιλαμβανόμαστε τον φυσικό κόσμο γύρω μας
- Επεξεργασία γλωσσών (language processing)
Επιπλέον, η γνωστική ψυχολογία βασίζεται σε ορισμένες υποθέσεις.
Συγκεκριμένα, η βασικότερη υπόθεση είναι το γεγονός πως οτιδήποτε ένα άτομο σκέφτεται, αντιλαμβάνεται και μαθαίνει, έχει επιρροή στη συμπεριφορά του.
Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις όπου παρατηρούνται γνωσιακές διαστρεβλώσεις (cognitive disruptions).
Τι σημαίνει όμως αυτό;
Στην ουσία, πρόκειται για στερεοτυπικά πρότυπα σκέψης που επιστρατεύει ο νους ή επιστρατεύονται από το νου μας αυτόματα, για να επεξεργαστεί τις πληροφορίες που λαμβάνει.
Λόγω του γεγονότος πως το μυαλό μας επεξεργάζεται μεγάλο όγκο πληροφοριών, συχνά αναζητά τρόπους να συγκεντρώσει, να φιλτράρει και να κατηγοριοποιήσει για να διαχειριστεί αυτό τον όγκο.
Σε αυτή τη διαδικασία όμως χάνονται, ή διαστρεβλώνονται, ή συμπτύσσονται πληροφορίες, πράγμα που πολλές φορές δεν είναι βοηθητικό.
Μερικά παραδείγματα είναι:
- Απολυτότητα (π.χ Δεν με αγαπάει κανείς)
- Βιαστικά συμπεράσματα (π.χ Τα αποτελέσματα των ιατρικών εξετάσεων δεν θα είναι καλά)
- Εξατομίκευση (π.χ Η ομάδα έχασε εξαιτίας μου)
- Υπεργενίκευση (π.χ Δεν θα βρω ποτέ φίλους)
- Υπερβολική μετριοφροσύνη (π.χ Από τύχη πέρασα το διαγώνισμα)
Τώρα που είδαμε ορισμένα βασικά πράγματα για τη γνωστική ψυχολογία, ας αναλύσουμε περισσότερο τη σημασία της.
Ποια Είναι τα Οφέλη της Γνωστικής Ψυχολογίας;
Η σημασία της γνωστικής ψυχολογίας είναι μεγάλη και μπορεί να προσφέρει αρκετά πλεονεκτήματα στη ζωή ενός ανθρώπου.
Ας δούμε ορισμένα από τα σημαντικότερα
Όφελος #1: Κατανόηση Νοητικών Διεργασιών
Η γνωστική ψυχολογία μας έχει βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα πώς λειτουργεί ο ανθρώπινος νους.
Μέσω της μελέτης των νοητικών διεργασιών, οι γνωστικοί ψυχολόγοι κατάφεραν να αναγνωρίσουν τους εσωτερικούς μηχανισμούς λειτουργίας που διέπουν την αντίληψη, τη μνήμη, τη γλώσσα και άλλες γνωστικές λειτουργίες.
Ως εκ τούτου, η κατανόηση αυτή μας έχει επιτρέψει αφενός να κατανοήσουμε πώς λειτουργεί το μυαλό κάποιου όταν σκέφτεται και συμπεριφέρεται με ένα συγκεκριμένο τρόπο και αφετέρου να αναπτύξουμε νέες παρεμβάσεις και θεραπείες για νοητικές δυσλειτουργίες και διαταραχές.
Όφελος #2: Βελτιωμένη Μάθηση
Η γνωστική ψυχολογία έχει επίσης βοηθήσει να κατανοήσουμε πώς μαθαίνουν οι άνθρωποι και πώς αποθηκεύουν τις πληροφορίες.
Αυτό έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών τεχνικών και στρατηγικών εκπαίδευσης που μπορούν να βελτιώσουν την εκμάθηση και την αποθήκευση των πληροφοριών.
Για παράδειγμα, η έρευνα στη γνωστική ψυχολογία έχει δείξει ότι η ενεργός μάθηση, η επανάληψη και η διακοπή της μάθησης μεταξύ των συνεδριών μπορούν να βελτιώσουν τη μνήμη και την προσοχή.
Όφελος #3: Καλύτερη Λήψη Αποφάσεων
Μελετώντας το πώς οι άνθρωποι λαμβάνουν αποφάσεις, η γνωστική ψυχολογία προσφέρει πολύτιμα συμπεράσματα για το πώς οι άνθρωποι επεξεργάζονται πληροφορίες και κρίνουν κάτι.
Αυτό έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη μοντέλων και εργαλείων λήψης αποφάσεων που μπορούν να βοηθήσουν άτομα και οργανισμούς να λάβουν καλύτερες αποφάσεις.
Όφελος #4: Βελτιωμένη Ψυχική Υγεία
Η γνωστική ψυχολογία έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη αποτελεσματικών θεραπειών για διαταραχές της ψυχικής υγείας.
Με την κατανόηση των γνωστικών διεργασιών που συμβάλλουν σε αυτές τις διαταραχές, οι ψυχολόγοι έχουν αναπτύξει παρεμβάσεις και θεραπείες που μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Έως τώρα, έχει γίνει αντιληπτή η έννοια και η σημασία της γνωστικής ψυχολογίας, είναι όμως σημαντικό να τονίσουμε και τον ρόλο του NLP σε αυτή.
Ο Ρόλος του NLP στη Γνωστική Ψυχολογία
Όπως αναφέραμε παραπάνω, η γνωστική ψυχολογία μελετά το πώς σκεφτόμαστε, καθώς και τον τρόπο που επεξεργαζόμαστε τις πληροφορίες που δεχόμαστε.
Αυτό φυσικά είναι συνυφασμένο με το modelling, το οποίο αποτελεί βάση του συστήματος NLP, και το οποίο αναφέρεται στην παρατήρηση, στην αποδόμηση και στον εντοπισμό κρίσιμων παραμέτρων που συντελούν σε μια συγκεκριμένη συμπεριφορά.
Άλλωστε ο Νευρογλωσσικός Προγραμματισμός μελετά το πώς πίσω από την ανθρώπινη συμπεριφορά και όχι αν κάτι είναι σωστό ή λάθος.
Αξίζει επίσης να σημειώσουμε ότι οι βάσεις του NLP είναι τόσο στη γνωστική, όσο και στην ανθρωπιστική ψυχολογία, διότι έψαξε να καταλάβει και να χαρτογραφήσει το μυαλό ανθρώπων που διακρίνονται για την αποτελεσματικότητα τους, καθώς και πώς επεξεργάζονται την πληροφορία διαφορετικά.
Έτσι, κατέληξαν να εντοπίσουν διαφορές στο “λογισμικό” του κάθε ανθρώπου που επιδρά στις ενέργειες και συμπεριφορές.
Αυτά που ο Timothy Galloway (1974) ονόμασε inner game και outer game.
Το inner game αναφέρεται στις εσωτερικές διεργασίες, τον τρόπο σκεψης, mindset, τις αξίες και τις πεποιθήσεις που εχουν διαμορφωθεί, με βάση τις εμπειρίες και καταγραφές.
Από την άλλη, το outer game αναφέρεται στις ενέργειες και συμπεριφορές, ως αποτέλεσμα του inner game.
Για παράδειγμα η απόδοση ενός αθλητή (outer game) μπορεί να εξαρτάται από τον τρόπο που σκέφτεται και πιστεύει στις δυνατότητες του (inner game)
Στο ίδιο παράδειγμα, το outer game περιλαμβάνει τις αναγκαίες προϋποθέσεις που σχετίζονται με την διεξαγωγή ενός αγώνα, όπως ο εξοπλισμός, το γήπεδο, ακόμα και οι καιρικές συνθήκες.
Παρατηρούμε λοιπόν μια ξεκάθαρη σύνδεση μεταξύ NLP και γνωστικής ψυχολογίας, με την έννοια πως και τα δύο σχετίζονται με νοητικές διεργασίες, συμπεριφορές και νοοτροπίες.
Εν ολίγοις, η γνωστική ψυχολογία είναι μια επιστήμη που μελετά εσωτερικές νοητικές διεργασίες. Αναφορικά με το σύστημα NLP, είναι μια μεθοδολογία η οποία χαρτογραφεί τον τρόπο που σκέφτεται κάποιος με συγκεκριμένα εργαλεία και τεχνικές.
Επιπλέον, περιλαμβάνει προσεγγίσεις επαναπροσδιορισμού του τρόπου που σκέφτεται κάποιος με στόχο τη διαχείριση αλλαγών, την ανάπτυξη ψυχικής ανθεκτικότητας, και τη βελτίωση παραγόντων που επιδρούν και δημιουργούν περιορισμούς.
Συνοψίζοντας
Είδαμε λοιπόν τι είναι η γνωστική ψυχολογία, γιατί είναι σημαντική, καθώς και πώς ο Νευρογλωσσικός Προγραμματισμός συνδέεται με τον κλάδο αυτό.
Αναμφισβήτητα τόσο ο κλάδος της γνωστικής ψυχολογίας, όσο και το NLP παρέχουν σημαντικές πληροφορίες για το πώς λειτουργεί το μυαλό.
Κάποιος μπορεί να ανακαλύψει το πώς πίσω από τις συμπεριφορές του και να χτίσει τα κατάλληλα θεμέλια για αλλαγή.
Στο πλαίσιο αυτό, το NLP συμβάλλει σημαντικά στην εξεύρεση εναλλακτικών προσεγγίσεων όσον αφορά την εξέλιξη του τρόπου σκέψης και συμπεριφοράς μας.
Με την 6μηνη εκπαίδευση του NLP University Practitioner Certification της nlpgreece® μαθαίνουμε πώς να εφαρμόσουμε το NLP ή να μπορέσουμε να καθοδηγήσουμε άλλους στο πώς να το χρησιμοποιήσουν στην καθημερινότητά τους.
Εάν, λοιπόν, ενδιαφέρεστε να μπείτε στον κόσμο του NLP, δηλώστε συμμετοχή στο NLP University Practitioner Certification ή επικοινωνήστε μαζί μας για να λάβετε την απαραίτητη καθοδήγηση και εκπαίδευση!