Πολλές φορές εκπαιδεύουμε εμείς οι ίδιοι τους ανθρώπους για το πώς θα μας συμπεριφερθούν

Συνέντευξη του Πάνου Ζόγκα | Downtown Magazine | Απρίλιος 2020

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ
Διευθύντρια της nlpgreece®
Ο όρος NLP (ΝΓΠ ή ΝΛΠ) προήλθε από τα τρία πλέον σημαντικά στοιχεία που καθορίζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά: Neuro Linguistic Programming ή Νευρο-Γλωσσικός Προγραμματισμός

Πως ξεκίνησε το nlp;

Από το Πανεπιστήμιο της Santa Cruz της Καλιφόρνια το 1970 όταν μια ομάδα από επιστήμονες και ερευνητές  όπως αρχικά Richard Bandler, John Grinder, Judith Delozier, που θεωρείται και η πρώτη κυρία του NLP,  αποφάσισαν να μελετήσουν το πώς κάποιοι άνθρωποι έχουν κάποιο ταλέντο και δεξιοτεχνίες στο χειρισμό μιας κατάστασης που τους κάνουν να ξεχωρίζουν από τους υπόλοιπους.  Δηλαδή με μεγάλη περιέργεια άρχισαν να ψάχνουν τι σε κάνει χαρισματικό στο επάγγελμά σου, αποτελεσματικό στον τρόπο που διαχειρίζεσαι ένα θέμα της καθημερινότητας σου, στη στάση σου απέναντι σε προκλήσεις όπως το μεγάλωμα των παιδιών, καθώς επίσης στην αντιμετώπιση ενός θέματος υγείας,  που είναι και ένας από τους καινούργιους άξονες μελέτης.  Να στο πω όμως με απλά λόγια τι εννοώ με το «πώς» και την «περιέργεια». Η μητέρα μου φτιάχνει ένα υπέροχο κέικ. Της είπα να μου δώσει την συνταγή. Έβαλα τα ίδια υλικά αλλά το αποτέλεσμα δεν ήταν ίδιο. Ενώ εκείνης είναι αφράτο και μυρωδάτο το δικό μου ήταν εντελώς στεγνό. Την παίρνω τηλέφωνο  και της λέω «πώς το έκανες;». Ποια είναι αυτή η μικρή διαφορά στον τρόπο σου που κάνει την διαφορά όλου του κόσμου;

Και τελικά πού ήταν η διαφορά στο κέικ;

Στην διαδικασία. Το  κέικ είχε σε συγκεκριμένα σε στάδια ειδική επεξεργασία των υλικών. Εγώ αποφάσισα ότι δεν είμαι άνθρωπος της κουζίνας, δεν τήρησα την σειρά. Τα έβαλα όλα μέσα.  Αποτέλεσμα ;  Τι μου μαθαίνει έμενα αυτό; Πώς σημασία έχει ο τρόπος που σκέφτηκα στη διαδρομή εκτέλεσης ενός απλού πράγματος. Φαντάσου τι γίνεται με τόσες άλλες ενέργειες μας από το πρωί μέχρι το βράδυ στην καθημερινότητα μας.  Δεν μπορείς να κάνεις το ίδιο πράγμα περιμένοντας διαφορετικό αποτέλεσμα. Πρέπει να μελετήσεις το πώς το κάνεις . Επίσης είναι σημαντικό να μαθαίνουμε και από τους άλλους. Οι άλλοι δηλαδή και ο τρόπος που διαχειρίζονται πράγματα, μπορεί να αποτελέσουν «δανειστικές βιβλιοθήκες  επιτυχημένων διαδρομών.  Δηλαδή δυνητικά αποτελούμε πηγή ανταλλαγής γνώσης ο ένας από τον άλλον .Πώς το έκανε κάποιος άλλος καλά, και στη συγκεκριμένη περίπτωση η μητέρα μου. Αυτό είναι το nlp με απλά λόγια. Να εντοπίσεις την συνταγή και να βρεις την διαφορά που φέρνει διαφορετικό αποτέλεσμα.  Αυτό προυποθέτει δύο σημαντικά πράγματα: περιέργεια, ενδιαφέρον να μάθω, και μια μικρή λέξη, πώς.

Δηλαδή στο nlp μελετάς την συνταγή της επιτυχίας κατά κάποιο τρόπο;

θα σου εξηγήσω. Υπάρχουν άνθρωποι που πολλές φορές έχουν να πουν  σωστά πράγματα αλλά με τον τρόπο που το λένε χάνουν το δίκιο τους. Και είναι άλλοι που ναι μεν μπορεί να είναι οργισμένοι και θυμωμένοι και όταν ανοίξουν το στόμα τους λένε αυτό που τους απασχολεί , με ένα τρόπο εύστοχο, που,  αν μη τι άλλο,  ο άλλος θέλει να καθίσει να τους ακούσει.  Εκεί μπαίνει το η έρευνα του NLP, στο να δεις τι κάνει την διαφορά ανάμεσα σε αυτούς τους ανθρώπους.

⌈⌈   Πολλές φορές εκπαιδεύουμε εμείς οι ίδιοι τους ανθρώπους για το πώς θα μας συμπεριφερθούν   ⌋⌋

Και ποια είναι η διαφορά;

Αυτοί που έχαναν το δίκιο τους ήταν αυτοί που έβαζαν πρώτα το συναίσθημα τους και τους έβγαινε σε φωνές.  Άρα ο ακροατής σαν άμυνα δεν άκουγε τι ήθελε να του πει αυτός που μίλαγε. Οι άλλοι « Θυμωμένοι» τι έκαναν;  Έβαζαν το συναίσθημα τρίτο στη σειρά.  Παράδειγμα; Είσαι θυμωμένος με την σχέση σου; Συνήθως λες δεν συμφωνώ με αυτό που λες, με αυτό που κάνεις κλπ. Οπότε βάζεις πρώτα τον θυμό και αυτομάτως χάνεις το δίκιο σου. Ποιο είναι το σωστό;  Εξηγείς για παράδειγμα  στην σχέση σου πώς αισθάνεσαι πρώτα. «Παρατήρησα ότι γυρίζουμε σπίτι είμαστε κουρασμένοι και οι δύο, και επιπλέον βγάζω τον σκύλο βόλτα εγώ συνήθως.»   Μιλάς για το γεγονός στην αρχή και αφήνεις για μετά το συναίσθημά σου. Αυτός είναι ένας από τους τρόπους στη διαχείριση μιας κατάστασης όπου θλεεις να πεις κάποια πράγματα, χωρίς να καταφέρεσαι εναντίον του άλλου, και χωρίς να κινδυνεύεις από φωνές και να χάσεις το δίκιο σου.  Κοινώς ανασυντάσσω την σκέψη μου. Ανασυνθέτω τον τρόπο που σκέφτομαι και το πώς εκφράζομαι. Και αυτό μου βγάζει και μια καλύτερη εκδοχή του εαυτού μου. Και έτσι βγάζω και καλύτερα πράγματα προς τα έξω.

Που λειτουργεί;

To NLP λειτουργεί σε όλες τις υποθέσεις της ζωής μας διότι καλλειργεί τον τρόπο που σκεφτόμαστε (mindset). Μας κάνει κατά κάποιο τρόπο ανθρώπους της σκέψης και της δράσης και όχι της παραίτησης.  Όταν συνειδητοποιείς τι λάθος γίνεται στην συνταγή σου  πχ. αυτό που σου ανέφερα με το κέικ,  μπορεί να οδηγηθείς  στη λύση στο πρόβλημα και δεν έχεις να κάνεις τίποτα παραπάνω εκτός από το να διορθώσεις το σημείο/ την παράμετρο που σου χαλάει το αποτέλεσμα.   Και βέβαια είναι πολύ σημαντικό να έχεις πάρει απόφαση ότι θέλεις να το αλλάξεις.  Δηλαδή να κάνω διαφορετικά την συνταγή και να αλλάξω την πεποίθηση ότι « εγώ η Αλεξάνδρα δεν είμαι άνθρωπος της κουζίνας».  Αν με ενδιαφέρει βέβαια να φτιάξω το τέλειο κέικ.  Αν όχι, τότε απλά θα το κουκουλώσω το αποτέλεσμα με σοκολάτα και αποστολή εξετελέσθη.  Άρα ξεκινώ με το να εντοπίσω τη διαδρομή σκέψης που ακολουθώ.

Οι πελάτες τι σας ζητάνε;

Τα πάντα.   To NLP ως ένα σύστημα που ξεκινά με την παρατήρηση και τη μελέτη της διακριτής αποτελεσματικότητας, έχει εφαρμογές και  τεχνικές σε διάφορους τομείς.  Το έχουμε εξειδικεύσει σε τομείς όπως στο coaching για προσωπική εξέλιξη,  στην επαγγελματική διάκριση, στην εκπαίδευση για  παιδιά και εφήβους, στην αντιμετώπιση   προκλήσεων που είναι ο νέος άξονας μελετών της λεπτομέρειας που κάνει τη διαφορά σε θέματα αποτελεσματικότητας στη διασφάλισης  υγείας και ευεξίας.

Ένα παράδειγμα από κάποιο τομέα;

Η ασθένεια του «Με». Πρόκειται για ένα θέμα που συναντάμε συχνά αφορά σε θέματα προσωπικής διαχείρισης.  Πολλοί δηλαδή έρχονται και λένε «με έβρισε» «με πρόσβαλε» « με εκνεύρισε». Αυτό τον όρο τον έχω υιοθετήσει εδώ και 20 χρόνια που δουλεύω με το NLP. Tι σημαίνει «η ασθένεια του «Με»;  Είναι σαν να εισπράττεις εσύ συμπεριφορές  άλλων. Το ερώτημα είναι, εσύ που είσαι; και πώς στέκεσαι και την αντιμετωπίζεις; Ένας τρόπος είναι να επιμένεις να χρησιμοποιείς το «Με». Είναι κι αυτό ένα μοτίβο, το οποίο δείχνει να μην είναι λειτουργικό διότι δημιουργεί αρνητική συναισθηματική φόρτιση. Ένα άλλος τρόπος είναι να δείξεις ότι είσαι παρών. Πώς; Ένας τρόπος, αν νιώθεις ότι κάποιος σου κάνει σχόλια που σε προσβάλουν, είναι να βάλεις ένα χαμόγελο στα χείλη και με πολύ ευγένεια να ζητήσεις από τον επικριτή σου «έχετε την καλοσύνη να μου πείτε τι είναι αυτό που παρατηρείτε ακριβώς ότι κάνω η ότι λέω που ίσως να μην το καταλαβαίνω, ώστε να το διορθώσω;» Η ευγένεια είναι ένα μεγάλο όπλο.  Αν ο άλλος έχει να σου πει κάτι, τότε κάτσε και άκουσε τον. Αν δεν έχει να σου πει κάτι, υπάρχει μία περίπτωση  να είναι δική του ψυχο-συναισθηματική φόρτιση και έχει βρει ένα πολύ ωραίο θύμα για να ξεσπάσει.  Εκεί δεν πρέπει να στενοχωριέσαι γιατί είναι δικό του θέμα και όχι δικό σου.  Ξέρεις κάτι;  Πολλές φορές εκπαιδεύουμε εμείς οι ίδιοι τους ανθρώπους για το πώς θα μας συμπεριφερθούν. Και η διαφορά που κάνει τη διαφορά όπως λέμε στο NLP είναι το να εντοπίσουμε τη λεπτομέρεια που θα μας βοηθήσει να αλλάξουμε το σκεπτικό μας και την τοποθέτηση μας απέναντι σε καταστάσεις. Στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι το να ζητούμε πληροφορία χρήσιμη για μας σε τέτοιες στιγμές κι όχι να κολλάμε στο «Με».

Αλλάζουν τελικά οι άνθρωποι αλλάζοντας τις λέξεις;

Δεν αλλάζουν οι λέξεις. Αλλάζει το πώς σκέφτεσαι και με τι συνδέονται μέσα σου οι λέξεις.  Ναι οι λέξεις έχουν σημασία μέσα μας. Εξ ου και το δεύτερο συνθετικό του  NLP το «Linguistic» το οποίο έχει σχέση με το τι νόημα αποδόθηκε και αποτυπώθηκε μέσα μου σε σχέση με μία λέξη.  Δεν είναι τυχαίο που ο λαός μας λέει πολύ απλά « η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει.» Πετάς μια λέξη και βλέπεις τον άλλον να ταράσσεται. Οι περισσότεροι με τη λέξη «όχι» τους κόβονται τα πόδια η λένε «έφαγα πόρτα».  Κάποιοι άλλοι νιώθουν ότι αποτυγχάνουν στις υποθέσεις τους και το ερμηνεύουν σαν αναποδιά και πολλές φορές τα παρατάνε. Ο Robert Dilts, από τους πιο έγκριτους συνεχιστές και μελετητές στην κοινότητα του NLP, μελέτησε συμπεριφορές ανθρώπων οι οποίοι έκαναν επιχειρηματικά άλματα. Παρατήρησε ότι ο τρόπος που διαχειρίζονταν τη λέξη αποτυχία είχες διαφορές που επικεντρώνονταν στο «να εξετάσω όλους τους παράγοντες και να πάρω πληροφορία».  Ο Jeff Bezos  π.χ. είχε τόσο ανοικτές κεραίες, δεν έβλεπε εμπόδια έβλεπε στην εμπειρία της αποτυχίας, τα καινούργια στοιχεία.  Ένας ερευνητής αν δεν του βγει ένα πείραμα δεν θα πει «απέτυχα» θα πει «κοίτα δεις τι βγήκε» και «πως μπορεί να μου είναι χρήσιμο και να το αξιοποιήσω».

Επομένως συνολικά το NLP τι σου δίνει;

Το σύστημα NLP σου προσφέρει εργαλεία να καταλάβεις τη λεπτομέρεια που κάνει τη διαφορά μέσα σου όταν λειτουργείς με τον τρόπο που λειτουργείς και να συνειδητοποιήσεις και τι ωραία πράγματα κάνεις και ποια είναι αυτά που δεν σε βολεύουν.  Επίσης προσφέρει τη δυνατότητα να έχεις εσύ ο ίδιος τα εργαλεία στα χέρια σου για να κάνεις τομές στον τρόπο που σκέφτεσαι και αντιμετωπίζεις καταστάσεις και να αλλάζεις τον τρόπο που παίζεις μπάλα και κάνεις παιχνίδι.

Βλέπω σεμινάρια να μάθεις να είσαι ετοιμόλογος. Τι είναι αυτό;

Πρόκειται για τεχνικές που βοηθούν να δίνεις γρήγορα και μια άλλη οπτική σε ένα θέμα.  Θυμάμαι μια από τις πιο πετυχημένες γελοιογραφίες του Κώστα Μητρόπουλου, σε μια εφημερίδα την εποχή  του Τσερνομπιλ.  Ο αγρότης με την καρδάρα με το γάλα στην Αθήνα, και ο Αθηναίος με σηκωμένο το χέρι του σε στάση απαγόρευσης να του λέει « Όχι γάλα» γιατί θεωρούταν μολυσμένο. Ο αγρότης μονολογεί « Καλά κουμπάρε , δεν θες γάλα, θα το φας τυρί» Η τέχνη του ετοιμόλογου είναι κάτι που το έχουν πολλοί και δεν το καταλαβαίνουν.  Το NLP μελέτησε και αποκωδικοποίησε βήμα- βήμα το πώς σκέφτονται και είναι έτοιμοι με μία εύστροφη ατάκα.   Ο Ηρόδοτος περιγράφει στην «Ιστορία».   Είπαν στο Σπαρτιάτη Διηνέκη, έναν από τους 300 που έπεσαν τις Θερμοπύλες, ότι οι βάρβαροι είναι τόσοι πολλοί που όταν ρίχνουν τα βέλη κρύβουν τον ήλιο.  Κι εκείνος απάντησε. « Τόσο το καλύτερο θα πολεμήσουμε με σκιά».

Μπορούμε να είμαστε ετοιμόλογοι και έξυπνοι όπως λες αυτές τις μέρες που οι καταστάσεις που βιώνουμε είναι περίεργες και πρωτόγνωρες ;

Καταρχάς πρέπει  να καταλάβει κάποιος πώς όταν βλέπει τις ειδήσεις ασυναίσθητα ρουφάει φόβο και τον βιώνει.  Είναι όπως βλέπεις μια ταινία και την ζεις εκείνη την ώρα ενώ διαδραματίζεται στην οθόνη. Το μυαλό αρχίζει και πολλαπλασιάζει αυτό που βλέπεις  ακόμη κι αν δεν το βιώνεις εσύ ο ίδιος. Έτσι  πολλαπλασιάζεται ο φόβος. Ζούμε τον πόνο του άλλου από το σπίτι μας.  Οι ειδήσεις δεν είναι ταινία πια μόνο, είναι ζωή. Είμαστε σαφώς σε μια επικίνδυνη περίοδο. Μεταξύ των ειδήσεων υπάρχουν και τοξικές. Σημασία έχει να διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας. Ο εγκέφαλος μας έχει ένα όργανο την αμυγδαλή που εκεί παράγεται το συναίσθημα φόβου για να μας προειδοποιήσει για ένα κίνδυνο.  Οι κίνδυνοι μπορεί να είναι πραγματικοί αλλά και να παράγονται από σκέψεις που κάνουμε. Το μυαλό μας είπαμε δεν ξεχωρίζει αν είναι πραγματικό η από σκέψεις. Ο φόβος είναι ένα συναίσθημα απολύτως απαραίτητο για την επιβίωσή μας. Το ανθρώπινο είδος επιβίωσε λόγο του φόβου. Γι αυτό καλό είναι να το αναγνωρίσουμε τι συμβαίνει στο μυαλό μας. Ένα: Το μυαλό έχει την τάση να κάνει σενάρια , στην περίπτωση αυτή καταστροφής. Δύο: Το μυαλό μόλις μυριστεί κίνδυνο παράγει φόβο.

Τι θα πρότεινες σε κάποιον; Πως θα μπορούσε να μπει στην λύση.

Τι προτείνω; Ποια είναι η λύσης;  Στο να επικεντρωθώ στο τι πρέπει να κάνω εγώ. Να μην φοβάμαι που φοβάμαι. Να το εκλογικεύσω και να καταλάβω ότι το μυαλό μου εκτός των άλλων λειτουργιών, δουλεύει και σαν ένας ιός που παράγει κακές σκέψεις. Αλλά είναι σκέψεις δεν είναι πραγματικότητα.  Να δούμε τον φόβο σαν ένα μηχανισμό προστασίας που μας προστατεύει και μας κρατάει σε εγρήγορση για δράση. Δυο δρόμοι υπάρχουν. Η  θα παραλύσεις και θα αφεθείς η θα τον αγκαλιάσεις και θα προσπαθήσεις να μάθεις τι έχει να σου πει αυτή η κατάσταση. Θα πάρεις την δική σου ευθύνη, θα μείνεις σπίτι αν μπορείς, θα κινητοποιηθείς και θα μπεις στην λύση. Θα πρέπει να σκεφτείς με λογική και να σκέφτεσαι το τώρα χωρίς να κάνεις σενάρια. Γιατί τα δεδομένα αλλάζουν μέρα με την μέρα. Όχι να σκεφτείς θετικά , να σκεφτείς υπεύθυνα. Να ενημερωθείς σωστά και να δείξεις εμπιστοσύνη στην επιστημονική κοινότητα που δουλεύει εντατικά και με πολύ καλά αποτελέσματα.

Πάνος Ζόγκας
Downtown Magazine
Απρίλιος 2020