210 62 33 450
Η περίοδος των Χριστουγέννων είναι μια περίοδος χαράς και ενότητας, αλλά συχνά αναδεικνύει τις δυσκολίες μας να συνδεθούμε πραγματικά με τους αγαπημένους μας. Είτε αυτό οφείλεται στην υπερκόπωση, είτε στη συναισθηματική αποστασιοποίηση, πολλοί από εμάς δυσκολευόμαστε να αγκαλιάσουμε το πνεύμα της σύνδεσης.
Που έχει τις καταβολές της αυτή η δυσκολία σύνδεσης; Τι σηματοδοτούν οι γιορτινές εποχές και τι εργαλεία προτείνει ο Νευρογλωσσικός Προγραμματισμός (NLP) για να εμβαθύνουμε και να καταλάβουμε τι μας εμποδίζει να συνδεθούμε; Γιατί μερικές φορές δεν δίνουμε την απαραίτητη προσοχή στις συναισθηματικές μας ανάγκες και πώς μπορούμε να προωθήσουμε ουσιαστικές σχέσεις; Όλα αυτά τα ερωτήματα θα προσπαθήσουμε να τα απαντήσουμε στο παρόν άρθρο.
Η Σημασία του να Περνάμε Χρόνο με τους Αγαπημένους Μας
Τα ανθρώπινα όντα είναι εγγενώς κοινωνικά πλάσματα. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη: «ο άνθρωπος είναι από τη φύση του κοινωνικό ζώο». Η ανάγκη μας για σύνδεση και συνανήκειν δεν είναι απλώς ένα πολιτισμικό κατασκεύασμα – είναι βαθιά ριζωμένη στη βιολογία και την ψυχολογία μας. Δεν αποτελεί συναισθηματική πολυτέλεια αλλά ψυχική αναγκαιότητα.
Πολυάριθμες μελέτες υπογραμμίζουν τον κρίσιμο ρόλο των σχέσεων στην προώθηση της ανθεκτικότητας, της ευτυχίας, ακόμη και της μακροζωίας. Για παράδειγμα, έρευνα των Holt-Lunstad et al. (2010) διαπίστωσε ότι οι ισχυροί κοινωνικοί δεσμοί αυξάνουν τη μακροζωία και μειώνουν τον κίνδυνο χρόνιων ασθενειών. Η κοινωνική απομόνωση, από την άλλη πλευρά, έχει εξομοιωθεί με κινδύνους για την υγεία τόσο σοβαρούς όσο το κάπνισμα 15 τσιγάρων την ημέρα!
Η Επιστήμη πίσω από τους Κοινωνικούς Δεσμούς
Απελευθέρωση οξυτοκίνης: Η οξυτοκίνη, γνωστή ως η ορμόνη της αγάπης, απελευθερώνεται κατά τη διάρκεια θετικών κοινωνικών αλληλεπιδράσεων, όπως μια αγκαλιά, το γέλιο ή ακόμη και μια ουσιαστικής συζήτησης. Αυτή η ορμόνη μειώνει τα επίπεδα κορτιζόλης (η ορμόνη του στρες) και προάγει τα αισθήματα εμπιστοσύνης και σύνδεσης.
Διαδρομές της ντοπαμίνης: Οι κοινές εμπειρίες, όπως το να μαγειρεύουμε ένα γιορτινό γεύμα ή να στολίζετε ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο με την οικογένειά μας, διεγείρουν την απελευθέρωση ντοπαμίνης, ενισχύοντας τα συναισθήματα ευχαρίστησης και ικανοποίησης.
Απορρόφηση του στρες: Οι στενές σχέσεις λειτουργούν ως ρυθμιστικός παράγοντας έναντι του στρες, μειώνοντας την αρτηριακή πίεση και βελτιώνοντας τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.
Γιατί οι Κοινές Εμπειρίες Είναι Σημαντικές
Οι κοινές δραστηριότητες κατά τη διάρκεια των εορτών, όπως η ανταλλαγή δώρων ή οι οικογενειακές και φιλικές συγκεντρώσεις, συμβάλλουν στη δημιουργία ισχυρών συναισθηματικών δεσμών. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο International Journal of Environmental Research and Public Health η συμμετοχή σε μια σειρά ουσιαστικών δραστηριοτήτων που συμβάλλουν στην αίσθηση του ανήκειν και της σύνδεσης μπορεί να προάγει την ευημερία. Τέτοιες κοινές εμπειρίες παρέχουν μια δεξαμενή θετικών αναμνήσεων από την οποία τα άτομα μπορούν να αντλήσουν σε δύσκολες στιγμές.
Τι μας Δυσκολεύει να Συνδεθούμε Πραγματικά;
Παρά τα αδιαμφισβήτητα οφέλη του να περνάμε χρόνο με τους αγαπημένους μας, πολλοί δυσκολεύονται να δώσουν προτεραιότητα σε αυτές τις στιγμές. Οι σύγχρονοι στρεσογόνοι παράγοντες, όπως η εργασιομανία και οι ψηφιακοί περισπασμοί, έχουν διαβρώσει την ποιότητα των σχέσεών μας.
Εργασιομανία: Η συνεχής ενασχόληση με τη δουλειά συχνά οδηγεί στην παραμέληση των προσωπικών σχέσεων. Οι άνθρωποι μπορεί να δικαιολογούν την υπερωριακή εργασία ως αναγκαία, αλλά στην πραγματικότητα, συχνά έρχεται σε βάρος της συναισθηματικής σύνδεσης.
Ψηφιακός κόσμος: Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα smartphones, ενώ έχουν σχεδιαστεί για να μας συνδέουν, μπορούν, ειρωνικά να οδηγήσουν σε συναισθηματική απόσταση. Μια μελέτη των Twenge & Campbell, (2018) διαπίστωσε ότι ο υπερβολικός χρόνος οθόνης σχετίζεται με αυξημένα συναισθήματα μοναξιάς και κατάθλιψης στα παιδιά και τους εφήβους.
Πολιτισμικές πιέσεις: Η δυτική κουλτούρα σε γενικές γραμμές προωθεί τον υλισμό, μετρώντας την επιτυχία με βάση τα υλικά επιτεύγματα και όχι τον πλούτο των σχέσεων, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να υποτιμούν τον χρόνο που αφιερώνουν στην καλλιέργεια ουσιαστικών σχέσεων.
Ψυχολογικοί Λόγοι που Ευθύνονται για τη Δυσκολία μας να Συνδεθούμε
Οι σχέσεις απαιτούν έναν βαθμό ευαλωτότητας, ενσυναίσθηση και εμπιστοσύνη – ιδιότητες που μπορεί να είναι δύσκολο να καλλιεργηθούν λόγω των ψυχολογικών προτύπων που διαμορφώθηκαν νωρίς στη ζωή.
- Φόβος τρωτότητας
Το συναισθηματικό άνοιγμα σημαίνει ότι εκθέτουμε τον εαυτό μας σε πιθανή απόρριψη ή κρίση. Για άτομα που έχουν βιώσει προδοσία ή κριτική, αυτός ο φόβος μπορεί να γίνει σημαντικό εμπόδιο στη σύνδεση.
- Στυλ προσκόλλησης
Η θεωρία της προσκόλλησης της Ainsworth, η οποία συνέχισε το έργο του Bowlby, εξηγεί πώς οι πρώιμες σχέσεις με τους φροντιστές μας, και κυρίως με τη μητέρα μας, διαμορφώνουν την ικανότητά μας να συνδεόμαστε με άλλους. Ενώ η ασφαλής προσκόλληση μας επιτρέπει να δημιουργούμε υγιείς σχέσεις, η ανασφαλής ή η αποφευκτική προσκόλληση δημιουργούν προβλήματα. Συγκεκριμένα:
Ανασφαλής προσκόλληση: Τα άτομα με αυτό το στυλ προσκόλλησης συχνά αισθάνονται ανασφαλή στις σχέσεις τους. Μπορεί να εξαρτώνται υπερβολικά από τους άλλους για επικύρωση, να έχουν έντονο φόβο εγκατάλειψης ή να επιδεικνύουν προσκολλητικές συμπεριφορές. Η αγχώδης ανασφαλής προσκόλληση συνήθως δημιουργείται όταν οι φροντιστές είναι ασυνεπείς – άλλοτε στοργικοί και άλλοτε αμελείς. Ένα παιδί μαθαίνει να παραμένει σε υπερεπαγρύπνηση, αβέβαιο για το αν οι ανάγκες του θα ικανοποιηθούν, οδηγώντας σε φόβο εγκατάλειψης και λαχτάρα για επιβεβαίωση.
Αποφευκτική προσκόλληση: Αυτά τα άτομα παλεύουν με τη συναισθηματική οικειότητα, προτιμώντας την ανεξαρτησία από την εγγύτητα. Μπορεί να καταπιέζουν τα συναισθήματά τους και να αποφεύγουν να βασίζονται σε άλλους. Η αποφευκτική προσκόλληση μπορεί να προκύψει από φροντιστές που είναι συναισθηματικά μη διαθέσιμοι ή απορριπτικοί. Εάν οι συναισθηματικές ανάγκες ενός παιδιού αγνοούνται ή αντιμετωπίζονται με απόρριψη, το παιδί μπορεί να μάθει να αυτοκαταπραΰνεται και να απομακρύνεται από τους άλλους για να αποφύγει την απογοήτευση.
- Έλλειψη Συναισθηματικής Διαθεσιμότητας
Μερικές φορές, η έλλειψη συναισθηματικής διαθεσιμότητας προκύπτει από χρόνιο στρες, εξάντληση ή καταπιεσμένα συναισθήματα. Όταν δεν είμαστε σε αρμονία με τα δικά μας συναισθήματα, γίνεται σχεδόν αδύνατο να συνδεθούμε με τους άλλους.
- Φόβος σύγκρουσης
Μερικοί άνθρωποι αποφεύγουν τις βαθιές συναισθηματικές συνδέσεις επειδή συνδέουν την οικειότητα με πιθανή σύγκρουση. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αλληλεπιδράσεις σε επιφανειακό επίπεδο που στερούνται βάθους.
Ο Ρόλος του NLP στη Βελτίωση της Ποιοτικής Επαφής με τα Αγαπημένα μας Πρόσωπα
Ο Νευρογλωσσικός Προγραμματισμός (NLP) πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο σύστημα που εξετάζει τη σχέση ανάμεσα στις νευρολογικές διαδικασίες, τη γλώσσα και τη συμπεριφορά μας. Παρέχει έναν μοναδικό τρόπο κατανόησης του πώς οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τον κόσμο, επεξεργάζονται πληροφορίες και επικοινωνούν αποτελεσματικά. Στην καρδιά του NLP βρίσκεται η δύναμη της επιλογής—μας διδάσκει να αναγνωρίζουμε και να αλλάζουμε πρότυπα στις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις πράξεις μας, ώστε να επιτύχουμε πιο ικανοποιητικές αλληλεπιδράσεις και αποτελέσματα. Ένα από τα βασικά στοιχεία του NLP είναι η έμφαση στη βελτίωση της επικοινωνίας, γεγονός που το καθιστά ανεκτίμητο εργαλείο για την καλλιέργεια ουσιαστικών συνδέσεων.
Κατά τη διάρκεια της περιόδου των Χριστουγέννων, μας παρουσιάζεται η ευκαιρία να βελτιώσουμε σημαντικά την ποιότητα του χρόνου που αφιερώνουμε με τα αγαπημένα μας πρόσωπα. Και το ΝLP δίνει λεπτομέρειες στο πώς μπορούμε να καλλιεργήσουμε αποτελεσματική επικοινωνία με τους ανθρώπους του περιβάλλοντος μας, να οικοδομήσουμε ισχυρές συνδέσεις, αλλά και να διατηρήσουμε τις σχέσεις μας. Σημεία κλειδιά προς αυτή την κατεύθυνση είναι το πώς ασκούμε ενεργητική ακρόαση και καλλιεργούμε την ενσυναίσθηση. Με την κατανόηση και την ευθυγράμμιση με τα στυλ επικοινωνίας και τις συναισθηματικές καταστάσεις των αγαπημένων μας, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα αρμονικό περιβάλλον, κάνοντας τις αλληλεπιδράσεις πιο ουσιαστικές και ευχάριστες.
Τη βάση του συστήματος του NLP αποτελεί το modeling, δηλαδή, η διαδικασία παρατήρησης, αποκωδικοποίησης και αναπαραγωγής των συμπεριφορών, των προτύπων σκέψης και των συναισθηματικών καταστάσεων που συμβάλλουν στην επιτυχία σε συγκεκριμένους τομείς. Κατανοώντας τι κάνει κάποιον εξαιρετικά ικανό, αποτελεσματικό ή επιδραστικό, το modeling μας επιτρέπει να εκμαιεύσουμε, να προσαρμόσουμε και να εμφυσήσουμε αυτές τις ικανότητες στον εαυτό μας ή στους άλλους. Αυτή η διαδικασία δεν αφορά τη μίμηση – περιλαμβάνει τον εντοπισμό των υποκείμενων νοητικών στρατηγικών, πεποιθήσεων και συναισθηματικών πλαισίων και ενεργειών που οδηγούν σε αποτελεσματικότητα στην επικοινωνία. Στην ουσία, το modeling μας δίνει τη δυνατότητα να αξιοποιήσουμε το «πώς» πίσω από την αποτελεσματικότητα και να το προσαρμόσουμε στη δική μας ζωή.
Μία από τις μοναδικές πτυχές του NLP είναι ότι το modeling μπορεί να εφαρμοστεί σε δύο κατευθύνσεις: προς τα έξω, μαθαίνοντας από τους άλλους και προς τα μέσα, βελτιώνοντας και αναπαράγοντας τις δικές μας αποτελεσματικές συμπεριφορές. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων, θα μπορούσαμε να κάνουμε modeling τη συναισθηματική ανθεκτικότητα ενός μέλους της οικογένειας που παραμένει ήρεμο υπό πίεση ή τις επικοινωνιακές δεξιότητες κάποιου που προσελκύει αβίαστα όλη την προσοχή στο οικογενειακό τραπέζι. Ταυτόχρονα, μπορούμε να κάνουμε modeling στον ίδιο μας τον εαυτό, εντοπίζοντας στιγμές του παρελθόντος κατά τις οποίες ήρθαμε κοντά με ανθρώπους, εφαρμόζοντας στη συνέχεια αυτές τις πληροφορίες στις τρέχουσες αλληλεπιδράσεις. Αξιοποιώντας το modeling και μαθαίνοντας από κάθε άνθρωπο που μπορεί να μας δώσει σημαντικά στοιχεία, όχι μόνο βελτιώνουμε τις προσωπικές μας δεξιότητες, αλλά εμπλουτίζουμε και τις σχέσεις μας αντίστοιχα. Άλλωστε, στους ανθρώπους αρέσει να τους θαυμάζουμε και να θέλουμε να μαθαίνουμε από αυτούς – είναι κι αυτό ένας τρόπος σύνδεσης μαζί τους.
Τεχνικές NLP για τη Δημιουργία Βαθύτερων Συνδέσεων
1. Αισθητηριακή οξύτητα (sensory acuity): Παρατήρηση του εαυτού και των άλλων
Η αισθητηριακή οξύτητα είναι το θεμέλιο του NLP και περιλαμβάνει την παρατήρηση μη λεκτικών σημάτων όπως η φυσιολογία, ο τόνος της φωνής και οι εκφράσεις του προσώπου. Αυτές οι ενδείξεις συχνά αποκαλύπτουν συναισθηματικές καταστάσεις που οι λέξεις δεν μπορούν να μεταφέρουν.
Πώς βοηθάει: Όταν είμαστε συντονισμένοι με κάθε ανεπαίσθητη αλλαγή στη συμπεριφορά ενός αγαπημένου μας προσώπου, μπορούμε να ανταποκριθούμε με μεγαλύτερη ενσυναίσθηση στις ανάγκες του.
Πρακτική εφαρμογή: Κατά τη διάρκεια μιας οικογενειακής συγκέντρωσης, δίνουμε προσοχή στις αλλαγές στη στάση του σώματος, στην αναπνοή ή στην οπτική επαφή. Αν παρατηρήσουμε, για παράδειγμα, ένα βεβιασμένο χαμόγελο, αυτό μπορεί να υποδηλώνει κάτι, όπως, για παράδειγμα, μία δυσφορία, έναν δισταγμό, μια σκέψη που διαπέρασε αστραπιαία το μυαλό του άλλου. Αντί να το αγνοήσουμε, δείχνουμε αυθεντική ενσυναίσθηση, προσπαθώντας να μάθουμε πού οφείλεται. Έτσι μόνο βελτιώνουμε τη σύνδεσή μας.
2. Βαθμονόμηση (Calibration): Προσαρμογή σε Συναισθηματικές Καταστάσεις
Η βαθμονόμηση περιλαμβάνει την παρατήρηση και προσαρμογή της συμπεριφοράς και του στυλ επικοινωνίας μας με βάση την κατάσταση του άλλου ατόμου. Είναι μια δυναμική διαδικασία που απαιτεί συνεχή προσοχή και ευελιξία.
Πώς βοηθάει: Εναρμονιζόμαστε με τη συναισθηματική κατάσταση στην οποία βρίσκεται ένα αγαπημένο μας πρόσωπο.
Πρακτική εφαρμογή: Βλέπουμε ότι ένας φίλος μας ή ένα μέλος της οικογένειάς μας είναι υπερβολικά αγχωμένο σε σχέση με άλλες φορές με τις γιορτινές προετοιμασίες. Προτού προσφέρουμε βοήθεια, προσπαθούμε να βεβαιωθούμε για τη συναισθηματική κατάσταση που παρατηρούμε λέγοντας κάτι όπως: «Να υποθέσω ότι έχεις πολλά πράγματα να διαχειριστείς;». Επίσης, φροντίζουμε να μιλάμε σε ήρεμο και σταθερό τόνο για να μην επιτείνουμε την έντασή του.
3. Αντιπροσωπευτικά Συστήματα (Representational Systems): Προοπτικές Κατανόησης
Σύμφωνα με το NLP, οι άνθρωποι βιώνουν τον κόσμο μέσω κυρίαρχων αισθητηριακών συστημάτων: οπτικό (βλέποντας), ακουστικό (ακούγοντας) και κιναισθητικό (κίνηση και συναίσθημα). Η αναγνώριση και η προσαρμογή στο αισθητηριακό σύστημα κάποιου μπορεί να κάνει την επικοινωνία μας πιο αποτελεσματική.
Πώς βοηθάει: Το να μιλάμε στην ίδια αισθητηριακή γλώσσα με το αγαπημένο μας πρόσωπο ενισχύει την κατανόηση και τον συντονισμό. Για παράδειγμα, ένα άτομο με οπτικό προσανατολισμό μπορεί να ανταποκρίνεται καλύτερα σε φράσεις όπως «Βλέπω τι εννοείς», ενώ ένα κιναισθητικό άτομο μπορεί να συνδεθεί με το «Σε νιώθω».
Πρακτική εφαρμογή: Αφουγκραζόμαστε οτιδήποτε αναφέρεται σε αισθητηριακές πληροφορίες κατά την ομιλία του αγαπημένου μας προσώπου και προσαρμόζουμε τον τρόπο που αποκρινόμαστε ανάλογα.
4. Rapport Building: Το κλειδί της εμπιστοσύνης
Σύμφωνα με το NLP (Νευρογλωσσικό Προγραμματισμό), η σύνδεση (rapport) δημιουργείται μέσω του συγχρονισμού. Πρόκειται για μια διαδικασία εναρμόνισης της φυσιολογίας, του τόνου της φωνής και των γλωσσικών προτύπων μας με αυτά του άλλου ατόμου. Αυτό περιλαμβάνει δύο διαδικασίες: pacing και leading.
Pacing (Συντονισμός)
Το pacing επιτυγχάνεται μέσω του matching και mirroring, δηλαδή του συνταιριάσματος και της αντανάκλασης των στοιχείων του άλλου ατόμου. Πρόκειται για στοιχεία που δεν συνειδητοποιεί συνήθως ο συνομιλητής όταν εκφράζεται, όπως:
- Ο τόνος και ο ρυθμός της φωνής.
- Η στάση σώματος.
- Οι εκφράσεις προσώπου.
Μέσω αυτής της διαδικασίας, το άλλο άτομο νιώθει ότι το ακολουθούμε και ότι μπορεί να μας εμπιστευτεί. Είναι σαν να του δείχνουμε, χωρίς λόγια, ενδιαφέρον, και ότι είμαστε «στην ίδια σελίδα». Όπως ένας πύραυλος πρέπει πρώτα να συγχρονιστεί με την τροχιά της Γης πριν επιστρέψει στην ατμόσφαιρα για να αποφύγει την ανάφλεξη και καταστροφή, έτσι και στη σύνδεση χρειάζεται πρώτα συντονισμός (pacing).
Leading (Καθοδήγηση και σε άλλη οπτική)
- Αφού το άλλο άτομο αντιληφθεί ότι το ακολουθούμε, μπορούμε να πάρουμε τη «σκυτάλη» και να πριν προχωρήσουμε και να προσθέσουμε και τη δική μας οπτική (leading). Οπως συμβαίνει στη σκυταλοδρομία, ο αθλητής που περιμένει πρέπει να προσαρμοστεί στον ρυθμό αυτού που τρέχει, ώστε η παράδοση και παραλαβή της σκυτάλης να γίνει χωρίς να διακοπεί η διαδικασία.
Πώς βοηθάει: Όταν οι άνθρωποι αισθάνονται ότι τους ακολουθούμε και τους καταλαβαίνουμε, είναι πιο πιθανό να ανοιχτούν. Η οικοδόμηση σύνδεσης ενισχύει την αίσθηση ασφάλειας. Το pacing υποδεικνύει ενσυναίσθηση, ενώ το leading βοηθά στο άνοιγμα της κουβέντας και σε άλλη όψη.
Πρακτική Εφαρμογή: Χρησιμοποιούμε το συνταίριασμα με χαρακτηριστικά της στάσης, τις χειρονομίες ή τον ρυθμό ομιλίας του αγαπημένου μας προσώπου—για να δημιουργήσουμε αίσθηση εναρμόνισης σε ασυνείδητο επίπεδο. Ωστόσο, είναι σημαντικό αυτό πρέπει να γίνεται με φυσικό τρόπο και όχι μιμητικά. Μόλις δημιουργηθεί σχέση εμπιστοσύνης και εφησυχασμού, ήρεμης και θετικής αλληλεπίδρασης, αυτό δημιουργεί προϋποθέσεις η άλλη πλευρά να θέλει να ανοιξει τα αυτιά και τις αισθήσεις και σε αλλα μηνύματα και νέα ερεθίσματα.
Αν θέλετε και εσείς να αποκτήσετε τα απαραίτητα εργαλεία που θα σας βοηθήσουν να βελτιώσετε την επικοινωνία σας, να εμβαθύνετε στις σχέσεις σας και να δημιουργήσετε ουσιαστικές συνδέσεις με τους αγαπημένους σας, τότε μπορείτε να συμμετέχετε στο πρόγραμμα NLP University Practitioner!
Αυτή η εις βάθος εκπαίδευση σας εξοπλίζει με τις στρατηγικές και τις τεχνικές που χρειάζονται για να αναγνωρίσετε και να αναπαράγετε αποτελεσματικά μοτίβα συμπεριφοράς—τόσο στον εαυτό σας όσο και στους άλλους. Με αυτόν τον τρόπο, όχι μόνο βελτιώνετε την ποιότητα του χρόνου που περνάτε με τους αγαπημένους σας, αλλά γίνεστε και πρότυπο για την αλλαγή και την ουσιαστική σύνδεση στις σχέσεις σας, αυτα τα Χριστούγεννα και κάθε Χριστούγεννα!